Zastrzeżenie a blokada karty płatniczej. Które rozwiązanie wybrać?

Wczoraj jeszcze była, dziś nie możesz jej znaleźć, do tego nie masz pojęcia, co się z nią stało. Może Twoja karta padła łupem sklepowego złodzieja, a może trafiła do kosza razem z paragonem? Niezależnie od tego, która z tych opcji jest prawdziwa, powinieneś w tym momencie zrobić jedno - jak najszybciej zastrzec lub zablokować kartę.

• Na czym polega zastrzeżenie karty?
• Jak zastrzec kartę?
• Straciłeś kartę – dzwoń na infolinię!
• Kto może zastrzec kartę?
• Dlaczego szybkie zastrzeżenie karty jest tak istotne?
• Dodatkowe wymogi, czyli dlaczego warto czytać regulaminy
• A co, jeśli to bank wykazał się „rażącą niedbałością”?
• Czy zastrzeżenie karty anuluje subskrypcje?
• Zastrzeżenie karty a jej blokada
• Jak działa czasowa blokada karty?
• Czy zablokowanie karty może narazić nas na kłopoty?
• Jak odblokować kartę?
• Karta zablokowana przez bank
• Kiedy zastrzegać, a kiedy blokować?

Dynamiczny rozwój rynku kart płatniczych niesie ze sobą różne zagrożenia. Niemal co roku prasa opisuje nowe, coraz bardziej wyrafinowane metody stosowane przez złodziei do wyłudzenia danych karty i przeprowadzania za ich pomocą oszukańczych transakcji (sposoby te opisaliśmy dokładniej w artykule „Zasady tworzenia i bezpiecznego korzystania z hasła do konta bankowego”).

Wiele z tych metod wykorzystuje naszą lekkomyślność oraz brak wiedzy na temat podstawowych zasad bezpieczeństwa obowiązujących w bankowości. Niekiedy my sami ułatwiamy złodziejom zadanie, np. udostępniamy PIN lub swój numer karty osobom postronnym. Bywa też, że karta zostaje zgubiona bądź trafia w niepowołane ręce w wyniku rozboju lub kradzieży portfela. 

Wszystkie te sytuacje mają wspólny mianownik – stanowią zagrożenie dla naszych oszczędności. W takich momentach powinniśmy więc działać szybko i skutecznie, w pierwszej kolejności błyskawicznie zastrzegając kartę bankomatową.

Na czym polega zastrzeżenie karty?

Jest to trwałe zablokowanie możliwości dokonywania transakcji przy użyciu karty. Proces ten jest nieodwołalny, co oznacza, że nie można wycofać zastrzeżenia ani odblokować karty, nawet jeśli jakimś cudem uda nam się ją odzyskać. W miejsce zastrzeżonego plastiku musimy zamówić nowy.

Ważne! W przypadku odnalezienia zastrzeżonej karty powinniśmy ją zniszczyć w sposób uniemożliwiający ponowne użycie (np. poprzez przecięcie paska magnetycznego i/lub chipu). Warto jednak wiedzieć, że niektóre banki domagają się zwrotu zastrzeżonej karty – taki zapis znajdziemy np. w regulaminie Alior Banku. Nieaktywną kartę można wysłać pocztą lub oddać w oddziale.

Jak zastrzec kartę?

Kartę możemy zastrzec na kilka sposobów: dzwoniąc pod numer czynnej całą dobę infolinii lub dezaktywując plastik za pomocą aplikacji mobilnej bądź systemu transakcyjnego (o ile nasz bank udostępnia taką możliwość). Niestety, w niektórych instytucjach zastrzeżenie karty drogą elektroniczną jest wciąż niemożliwe. Z taką sytuacją mamy do czynienia w BOŚ Banku, Credit Agricole i Toyota Banku.

Zastrzeganie kart w placówce bankowej ma jeden poważny mankament. Aby pracownik banku przyjął naszą dyspozycję, musimy okazać dowód tożsamości (to zaś może być niewykonalne, jeżeli karta i dowód znajdowały się w portfelu, który właśnie padł łupem złodzieja). W takiej sytuacji konieczna jest wcześniejsza wizyta na policji i uzyskanie dokumentu tymczasowo zastępującego dowód lub paszport. Niestety, organa ścigania mogą nam go nie wydać od ręki, co da złodziejowi czas na opróżnienie konta.

Warto jednak dodać, że w oddziałach niektórych banków klient, który nie posiada dowodu tożsamości, może mimo wszystko zastrzec kartę, prosząc pracownika o udostępnienie stanowiska do obsługi bankowości elektronicznej lub o telefon do kontaktu z infolinią. Można więc przy okazji wizyty w placówce dopytać, czy nasz bank oferuje taką możliwość, ponieważ nie jest to powszechnie stosowana procedura.

Straciłeś kartę – dzwoń na infolinię!

W przypadku, gdy straciliśmy wszystkie dokumenty, najszybszą metodą na zastrzeganie kart jest kontakt z bankiem za pomocą infolinii. Należy przygotować się na to, że podczas rozmowy pracownik banku poprosi nas o podanie danych, które zweryfikują naszą tożsamość, a następnie trwale zablokuje kartę i po dezaktywacji poda datę, godzinę i minutę jej zastrzeżenia. Niektóre banki (np. mBank) na wniosek użytkownika karty wystawiają również pisemne potwierdzenie tej operacji. Warto skorzystać z tego rozwiązania, gdyż może nam się przydać w przypadku ewentualnego sporu z bankiem.

Zastrzeganie zgubionej lub skradzionej karty jest bezpłatne.

Pamiętaj!

• Aby bezzwłocznie zastrzec kartę, musisz znać numer do infolinii swojego banku. Jeżeli nie jesteś w stanie go zapamiętać, zapisz go w pamięci telefonu lub w podręcznym kalendarzu.
• Możesz też skorzystać ze specjalnej infolinii udostępnionej przez Zintegrowany System Zastrzegania Kart Płatniczych. Numer: 828 828 828 jest dostępny przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, z każdego miejsca na świecie. Niestety, nie wszystkie polskie banki należą do tego systemu. Do wyjątków należą: mBank, Bank Pocztowy, Idea Bank, Toyota Bank oraz Nest Bank. Jeżeli jesteś klientem którejś z tych instytucji, musisz kontaktować się z bankiem bezpośrednio.

Kto może zastrzec kartę?

W większości banków zastrzeżenia karty może dokonać jedynie jej posiadacz lub użytkownik, jednak niektóre banki dopuszczają wyjątki. Przykładowo: Getin Bank umożliwia telefoniczne zablokowanie lub zastrzeżenie karty przez inną osobę (współmałżonka, rodzica), o ile poda ona wszystkie informacje dotyczące posiadacza/użytkownika niezbędne do zablokowania lub zastrzeżenia karty, takie jak: imię i nazwisko, datę urodzenia oraz nazwisko rodowe matki. Także PKO BP dopuszcza zgłoszenie utraty karty przez osobę występującą w imieniu jej posiadacza. Zawsze też osoba trzecia, zastrzegająca kartę w imieniu jej właściciela, przechodzi proces dokładnej weryfikacji.

Co ciekawe, we wszystkich bankach kartę może również zastrzec jej przypadkowy znalazca - w tym celu musi podać swoje imię i nazwisko, dane znajdujące się na karcie, niekiedy także inne dane potwierdzające jego tożsamość.

Dlaczego szybkie zastrzeżenie karty jest tak istotne?

Zastrzeżenie karty ma uniemożliwić złodziejowi kradzież środków z konta. Bywa jednak, że zbyt późno odkryjemy podejrzane operacje na rachunku i oszust zdąży poważnie uszczuplić nasze oszczędności. Zastrzegając kartę, nie tylko zapobiegamy dalszej kradzieży, lecz również przerzucamy odpowiedzialność za bezpieczeństwo pozostałych środków na bank, w którym posiadamy konto osobiste. 

Zgodnie bowiem z ustawą o elektronicznych instrumentach płatniczych OD momentu zastrzeżenia karty bank ponosi całkowitą odpowiedzialność za wszystkie nieautoryzowane transakcje skutkujące kradzieżą naszych pieniędzy (o ile nie doszło do nich w wyniku naszego niedbalstwa). Gdyby więc – już po zastrzeżeniu - miały miejsce jakieś operacje na koncie, bank „jest obowiązany niezwłocznie zwrócić klientowi kwotę tej transakcji, a w przypadku, gdy korzysta on z rachunku płatniczego, przywrócić obciążony rachunek płatniczy do stanu, jaki istniałby, gdyby nie miała miejsca nieautoryzowana transakcja płatnicza” (art. 46. ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych).

Natomiast w przypadku transakcji przeprowadzonych PRZED zastrzeżeniem karty bank odpowiada wyłącznie za transakcje kartą debetową lub zbliżeniową powyżej równowartości 50 euro (obecnie jest to około 233 zł).

Dodatkowe wymogi, czyli dlaczego warto czytać regulaminy

Pamiętajmy też, że bank pomoże w zabezpieczeniu naszych pieniędzy, jeśli będziemy postępowali zgodnie z określonymi procedurami. Są one opisane w regulaminie konta i/lub karty i zdecydowanie trzeba się z nimi zapoznać. Warto bowiem wiedzieć, że złamanie tych zasad zwalnia bank z odpowiedzialności za wszystkie nieuprawnione transakcje na koncie (niezależnie od tego, czy zostały dokonane przed czy po zastrzeżeniu karty). Słowem, jeśli zignorujemy procedury banku, możemy nie odzyskać utraconych pieniędzy.

Zastrzeż kartę tak szybko, jak możesz

Podstawowym wymogiem, o którym musimy pamiętać, jest niezwłoczne zgłoszenie faktu utraty, kradzieży, przywłaszczenia lub zniszczenia karty, a następnie zastrzeżenie „plastiku”. Są również banki, które żądają, abyśmy systematycznie monitorowali stan konta i „niezwłocznie” zgłaszali wszelkie zauważone nieprawidłowości.

Niestety, pojawiający się w regulaminowych zapisach zwrot „niezwłocznie” jest na gruncie prawa cywilnego pojęciem nieostrym i może być różnie przez bank interpretowany (jako „natychmiast”, „bez zbędnej zwłoki” lub po „ustaniu przyczyny uniemożliwiającej dokonanie czynności”). Mając ten fakt na względzie, w przypadku kradzieży lub nieuprawnionego użycia karty zgłośmy ten incydent bankowi tak szybko, jak tylko możemy. W przeciwnym razie bank może potraktować naszą opieszałość jako złamanie regulaminu i na tej podstawie odmówić nam zwrotu pieniędzy.

Zgłoś kradzież karty na policji

W niektórych bankach pechowy klient dodatkowo musi zawiadomić o kradzieży karty policję, dysponować zaświadczeniem wydanym przez tę instytucję oraz sporządzić dokładny opis okoliczności, które towarzyszyły utracie plastiku (z datą, miejscem i przebiegiem zdarzenia).

Kara za „rażące niedbalstwo”

Zasady bezpieczeństwa obowiązujące użytkownika karty wynikają wprost z ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych i są identyczne w każdym banku. Właściciel karty z chwilą jej otrzymania powinien podjąć niezbędne środki zapobiegające naruszeniu indywidualnych zabezpieczeń karty. Jego obowiązkiem jest:

• przechowywanie karty, danych karty oraz kodu PIN z zachowaniem należytej staranności, 
• nieprzechowywanie karty razem z kodem PIN,
• nieudostępnianie karty oraz kodu PIN innym osobom,
• niezwłoczne powiadomienie banku o utracie lub kradzieży karty.

Jeśli więc zlekceważymy te zalecenia, bank może nas oskarżyć o „rażące niedbalstwo” i na tej podstawie odmówić nam zwrotu pieniędzy.

A co, jeśli to bank wykazał się „rażącą niedbałością”?

Warto podkreślić, że także banki muszą stosować się do przepisów regulujących kwestię bezpieczeństwa transakcji płatniczych. Oznacza to, że w niektórych przypadkach ponoszą pełną odpowiedzialność za wszystkie operacje finansowe przeprowadzone przez złodziei – zarówno te dokonane przed, jak i po zastrzeżeniu karty (jednak znów – z wyjątkiem transakcji, do których doszło w wyniku naszego niedbalstwa). Całkowite wyłączenie odpowiedzialności posiadacza karty ma miejsce w następujących sytuacjach:

• jeżeli bank nie zapewnił odpowiednich środków umożliwiających dokonanie w każdym czasie zgłoszenia kradzieży (np. nie uruchomił działającej całą dobę infolinii, nie poinformował na swojej stronie o sposobach zastrzeżenia karty),
• nie umożliwił klientom wyłączenia funkcji zbliżeniowej karty ani korzystania z kart bez tej funkcji.

Czy zastrzeżenie karty anuluje subskrypcje?

Warto wiedzieć, że zastrzeżenie karty płatniczej może nam się się przydać również wtedy, gdy mamy wykupioną w jakimś serwisie automatyczną subskrypcję, którą chcemy zerwać lub wycofać, jednak firma nie udostępnia narzędzi pozwalających na taką operację. W takim przypadku rzeczywiście możemy uniknąć niechcianej opłaty, zastrzegając w banku kartę i na jej miejsce zamawiając nową. Nie oznacza to jednak, że zastrzeżenie karty anuluje subskrypcję - można ją odwołać wyłącznie u usługodawcy.

Zastrzeżenie karty a jej blokada

Jak już wiesz, zastrzeżenie karty jest operacją nieodwracalną. W efekcie karta płatnicza staje się bezużyteczna, co może narazić Cię na spore niedogodności. Bank raczej nie wyda Ci kolejnej karty „od ręki” - najpierw będziesz musiał złożyć wniosek, a następnie poczekać na nowy “plastik”, co może potrwać od kilku dni do nawet dwóch tygodni. W tym czasie nie wypłacisz pieniędzy z bankomatu ani nie zapłacisz kartą za zakupy, czyli tak naprawdę zostaniesz odcięty od własnych pieniędzy. W niektórych sytuacjach na ratunek przychodzi czasowa blokada karty, która jest możliwa do odwołania, co należy uznać za jej wielki atut.

Tymczasowe zablokowanie karty jest przydatne, kiedy jesteśmy pewni, że karta nie została skradziona i nikt nie posłuży się nią w nieuprawniony sposób. Zdarza się, że zawieruszyliśmy kartę w domu czy zostawiliśmy ją u dobrego znajomego i wiemy, że w krótkim czasie ją odzyskamy. Zanim to jednak nastąpi, blokujemy możliwość dokonywania transakcji.

Taka usługa może być również przydatna np. na koncertach, kiedy karta może zostać skradziona lub zagubiona – przed wyjściem blokujemy kartę w aplikacji mobilnej, a po powrocie zdejmujemy blokadę i znów możemy używać "plastiku" (zawsze można też ustawić limity transakcyjne na karcie na zero, co uniemożliwi złodziejowi skorzystanie z karty).

Jak działa czasowa blokada karty?

Blokada czasowa karty przejściowo uniemożliwia dokonywanie transakcji, np. wypłat z bankomatów czy płatności w sklepach i Internecie. Obecnie klienci indywidualni niektórych instytucji mają możliwość samodzielnego ustawienia takiej czasowej blokady w aplikacjach mobilnych, dzięki czemu cała operacja przebiega szybko i wygodnie. W poniższej tabeli przedstawiamy, jak wygląda ta kwestia w bankach:

Warto wiedzieć!
W większości banków blokada karty obowiązuje do momentu jej odwołania przez klienta. Jednak w dwóch instytucjach klienci mają określony termin na zdjęcie blokady (w ING Banku Śląskim – 30 dni, w Alior Banku – 28). Jeśli o nim zapomną, wówczas karta zostanie zastrzeżona i konieczne będzie zamówienie nowego plastiku.

Czy zablokowanie karty może narazić nas na kłopoty?

Niestety, odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Co prawda, czasowa blokada uniemożliwia korzystanie z karty, niemniej w 100% nie chroni naszych oszczędności. Może bowiem się zdarzyć, że osoba postronna – dajmy na to daleki znajomy, u którego przypadkowo zostawimy nasz portfel wraz kartą - pozna jej wrażliwe dane i postanowi wykorzystać je po zdjęciu blokady, np. wykonując na nasz koszt zakupy w sieci. W takiej sytuacji pozostanie nam tylko zastrzeżenie karty i dochodzenie swoich praw w banku. Ten jednak może uznać, że wykazaliśmy się rażącym niedbalstwem i odmówić zwrotu pieniędzy.

Wynika więc z tego, że czasowa blokada sprawdzi się tylko i wyłącznie wtedy, gdy mamy pewność, że niepowołana osoba nie będzie miała dostępu do karty.

Jak odblokować kartę?

W większości banków odblokowanie karty (podobnie jak jej zablokowanie) możliwe jest w bankowości elektronicznej. Jeżeli zamiast zastrzeżenia karty wybrałeś czasową blokadę, pamiętaj, że tę dyspozycję trzeba odwołać. W przeciwnym razie bank na stałe zablokuje plastik i minie trochę czasu, zanim otrzymasz nową.

Nie zapomnij również, że za obsługę zablokowanej karty bank wciąż może pobierać opłaty, dlatego zanim ustanowisz czasową blokadę, upewnij się, że spełniłeś warunki uniknięcia takiego kosztu.

Karta zablokowana przez bank

Powinieneś również wiedzieć, że nie tylko Ty masz prawo zablokować kartę. Również bank może przeprowadzić taką operację, jednak może to uczynić wyłącznie wtedy, gdy przekroczysz limit karty lub nie spłacisz co najmniej minimalnej kwoty w określonym terminie. Także trzykrotne użycie błędnego PIN-u pozbawi Cię dostępu do środków na karcie. Może się również zdarzyć, że system transakcyjny banku zakwalifikuje dokonaną przez Ciebie płatność jako fraud - czyli nieautoryzowaną transakcję przeprowadzoną przez osobę trzecią bez Twojej zgody i wiedzy. W tym ostatnim przypadku blokada karty ma Cię uchronić przed kradzieżą środków, dlatego choć jej skutki są mało przyjemne (zwłaszcza jeśli używasz karty za granicą i nagle zostajesz odcięty od własnych pieniędzy), to jest działanie podyktowane względami bezpieczeństwa.

Kiedy zastrzegać, a kiedy blokować?

Jeżeli jesteś przekonany, że straciłeś kartę w wyniku kradzieży, zastrzeż ją niezwłocznie i zawnioskuj o wydanie nowej. Ta opcja będzie również dobrym wyborem, jeśli doszło do skopiowania (lub wyłudzenia) danych wrażliwych karty lub ujawnienia PIN-u osobie postronnej.

Natomiast kiedy podejrzewasz, że karta po prostu się gdzieś zapodziała, jednak nie chcesz narażać swoich pieniędzy, skorzystaj z możliwości blokady karty. Plusem tego rozwiązania jest to, że będziesz mógł ją w każdej chwili odblokować, czyli przywrócić jej pełną funkcjonalność. Minusem - mimo blokady ktoś może spisać dane Twojej karty i dopiero po jakimś czasie zapłacić nią w Internecie. Jeśli więc zamierzasz skorzystać z tej opcji, poświęć chwilę czasu na ocenę sytuacji i dopiero potem podejmij decyzję.