RRSO — czemu wyższy wskaźnik może oznaczać lepszą ofertę?

W opisie czy reklamie każdego produktu kredytowego zobaczysz informację o wysokości RRSO. Powie Ci o niej także każdy dobry doradca przy omawianiu szczegółów pożyczki czy kredytu. Raz RRSO będzie wynosiło 0%, a w innym przypadku budzące grozę kilka tysięcy procent. Z naszego tekstu dowiesz się, co znaczą te cztery litery, czemu są tak ważne, że wciąż się z nimi spotykasz oraz czy wyższa wartość tego wskaźnika to lepiej czy gorzej dla Ciebie jako kredytobiorcy.

• RRSO – co to takiego?
• RRSO kredytu czy wysokość oprocentowania?
• RRSO pożyczki miarą jej atrakcyjności
• RRSO 0% - czy to możliwe?
• RRSO a kredyt hipoteczny — skomplikowane, ale bardzo ważne zagadnienie
• Jak obliczyć RRSO?
• Skomplikowany wzór na RRSO
• Co to znaczy, że RRSO wynosi 120%?
• Zaskakujący wynik
• Zasada „odwróconej lokaty”
• Inny sposób oceny pożyczki — ile muszę oddać?
• Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania — taniej nie zawsze znaczy korzystniej
• Wiedza teoretyczna w praktyce

Na samym początku rozszyfrujmy znaczenie skrótu RRSO – Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania. Podawanie tego wskaźnika jest obowiązkowe przy wszystkich produktach kredytowych (w tym zakupach ratalnych), a wynika to z ustawy o kredycie konsumenckim.

RRSO to zupełnie coś innego niż oprocentowanie nominalne kredytów. To drugie mówi tylko część „prawdy” o pożyczce, gdyż nie uwzględnia wielu innych kosztów, które musi ponieść kredytobiorca.

RRSO – co to takiego?

Definicja RRSO w ustawie o kredycie konsumenckim mówi, że jest to

całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym

Wskaźnik RRSO wprowadzono po to, by ułatwić pożyczkobiorcom porównywanie różnych ofert i ocenę, która z nich jest dla nich najatrakcyjniejsza. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy analizowane są propozycje pożyczek czy kredytów na tę samą kwotę, przy takim samym rodzaju rat (malejące/stałe) i ten sam okres, gdyż RRSO uwzględnia wartość pieniądza w czasie.

Wartość RRSO muszą podawać wszyscy legalnie działający kredytodawcy, zarówno banki, jak i firmy pożyczkowe. Obliczenie RRSO "chwilówki" niczym się nie różni od obliczeń dla wieloletniego kredytu hipotecznego.

Po drugie, prawo wymaga, by instytucja finansowa, obliczając wysokość RRSO, uwzględniła wszelkie koszty i opłaty związane z udzielaną pożyczką. Do wyliczenia wysokości tego wskaźnika potrzebne są więc:

• wysokość oprocentowania pożyczki,
• różnego rodzaju opłaty na rzecz kredytodawcy (np. prowizja),
• niezbędne ubezpieczenie,
• wszelkiego rodzaju inne opłaty (np. za rozpatrzenie wniosku).

Krótko mówiąc, teoretycznie wskaźnik obejmuje wszelkie koszty, jakie ponosi kredytobiorca, by mógł zaciągnąć kredyt gotówkowy.

Niestety RRSO nie zawsze zawiera pełne dane, gdyż pożyczkodawcy wymyślają nowe opłaty, które – według obowiązujących w danym momencie przepisów – nie są wymienione jako parametry, które muszą zostać uwzględnione w obliczeniach.

RRSO kredytu czy wysokość oprocentowania?

Podawanie RRSO kredytu ma ułatwić kredytobiorcom wybór najkorzystniejszej oferty. Wiele osób jednak nie zwraca uwagi na ten wskaźnik, gdyż nie rozumie, czemu symulacja z wyższą wartością Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania może być dla nich korzystniejsza. Dlatego zamiast patrzeć na RRSO kredytu, analizują wysokość jego oprocentowania lub comiesięcznych rat, patrzą, jak duże odsetki muszą zapłacić i na tej podstawie podejmują decyzję.

Inni spoglądają na parametry podane w reprezentatywnym przykładzie, który też jest obowiązkowo podawany przy każdym kredycie. Tymczasem tego typu opis odnosi się do hipotetycznych klientów o określonych cechach, którym bank spodziewa się sprzedać najwięcej tego typu produktu. Trudno powiedzieć na ile jako potencjalny kredytobiorca pasujesz do wzorca określonego przez instytucję finansową i jakie będą warunki Twojego zobowiązania, więc RRSO kredytu dla Ciebie, może być nawet znacząco inne.

Kierowanie się oprocentowaniem nie ma większego sensu, gdyż nie ma przeszkód, by pożyczkodawca w celach marketingowych określił symboliczne oprocentowanie kredytu, a zarobił na różnego rodzaju opłatach, np. za rozpatrzenie wniosku, przyjęcie przelewu z innego banku itp.

Porównywanie wysokości rat jest już bardziej właściwe, o ile wszystkie oferty dotyczą bardzo podobnego okresu kredytowania i skorzystanie z nich nie wiąże się z koniecznością uiszczenia opłat, które nie są wliczone w kwotę comiesięcznej spłaty.

RRSO pożyczki miarą jej atrakcyjności

Jak już wspomnieliśmy, obowiązek podawania tego wskaźnika został wprowadzony z myślą o wygodzie kredytobiorców, ułatwieniu im wyboru najlepszej oferty. Rezygnacja z próby poznania mechanizmu obliczania RRSO pożyczki, to poważny błąd popełniany przez wielu kredytobiorców. Z jednej strony można to zrozumieć, bo przekonanie się do analizowania wskaźnika, który w reklamach „chwilówek” podawany jest w setkach czy nawet tysiącach procent, rzeczywiście wydaje się mało sensowne. Z drugiej strony wypadałoby zaufać ustawodawcy, że wprowadzenie do ustawy o kredycie konsumenckim zapisu o obowiązku podawania RRSO pożyczki nie jest sztuką dla sztuki, ale faktycznie zostało zrobione z myślą o kredytobiorcach.

Poznanie specyfiki obliczania RRSO, przyjęcie do wiadomości, że jej wysokość w dużej mierze związana jest z czasem spłaty zobowiązania, pozwoli dojść do wniosku, że to dobry wskaźnik do oceny atrakcyjności oferty, że warto go znać przed złożeniem i rozpatrzeniem wniosku kredytowego.

RRSO 0% - czy to możliwe?

Tak, Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania może wynieść 0%. Taki wynik otrzymamy, gdy wzięcie kredytu nie wiąże się z żadnymi kosztami, oddajesz kredytodawcy dokładnie tyle, ile pożyczyłeś.

Co ciekawe, może się zdarzyć i tak, że zaciągając pożyczkę jeszcze na tym zarobisz. Są bowiem organizowane promocje, w których za skorzystanie z oferty i spłatę zobowiązania w określonym terminie dostaniesz premię. Niestety to rzadkie przypadki i dotyczą przede wszystkim pierwszych pożyczek u danego kredytodawcy, na dodatek na niewielkie kwoty.

RRSO a kredyt hipoteczny — skomplikowane, ale bardzo ważne zagadnienie

Dużo łatwiej jest nam zaakceptować znaczenie i walory RRSO, gdy chodzi o kredyt hipoteczny. W przypadku tego produktu mamy bowiem do czynienia z RRSO rzędu kilku procent i bardzo wieloma kosztami (np. prowizja, liczne koszty okołokredytowe, np. ubezpieczenie pomostowe, ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, ubezpieczenie na życie), które trudno porównać w szybki i przystępny sposób.

I choć RRSO wiele nam powie o kredycie hipotecznym, to jednak mnogość zmiennych, które w nim występują, wprowadza mnóstwo „ale”. W efekcie zagadnienie „RRSO a kredyt hipoteczny” staje się bardzo skomplikowane. Nie wdając się w dywagacje o szczegółach różnych działań podejmowanych przez banki, by wykazać, że to ich kredyt mieszkaniowy jest najkorzystniejszy, wspomnijmy tylko o praktykach związanych z ubezpieczeniem pomostowym. Jest ono obowiązkowe na czas od daty udostępnienia klientowi środków do chwili wpisania zobowiązania do księgi wieczystej nieruchomości (tzw. ustanowienie hipoteki). Kłopot w tym, że kredytodawcy w bardzo swobodny sposób wpisują czas jego obowiązywania do kalkulatora RRSO, przez co mogą w dość istotny sposób manewrować wysokością Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania. Przykładowo, mogą przyjąć, że ubezpieczenie pomostowe będzie płacone przez krótki czas, tymczasem, ze względu liczbę wniosków o wpis do księgi wieczystej, sąd dokona tego dopiero po wielu miesiącach.

Jak obliczyć RRSO?

Wysokość Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania obliczana jest według bardzo skomplikowanego wzoru (znajdziesz go poniżej). Jak wspomnieliśmy na wstępie, jednym z istotnych jego elementów jest czas trwania pożyczki.

W Internecie można spotkać wiele wskazówek, jak obliczyć RRSO samodzielnie, posiadając wszystkie potrzebne dane. Naszym zdaniem jest to mało miarodajne, bezpieczniej jest bazować na obliczeniach doradcy kredytowego, który przygotowywał ofertę, gdyż instytucje finansowe korzystają z rzetelnych, sprawdzonych narzędzi do obliczania RRSO; ewentualnie sięgnąć po jeden z kalkulatorów internetowych.

Skomplikowany wzór na RRSO

Tym, którzy chcieliby spróbować samodzielnie obliczyć RRSO, podajemy równanie, którego rozwiązanie pozwoli poznać wysokość tego wskaźnika w konkretnym przypadku.

X – rzeczywista roczna stopa oprocentowania,

m – numer kolejny ostatniej wypłaty raty kredytu,

k – numer kolejny wypłaty, zatem 1 ≤ k ≤ m,

C_k – kwota wypłaty k,

t_k – okres, wyrażony w latach lub ułamkach lat, między dniem pierwszej wypłaty a dniem każdej kolejnej wypłaty, zatem t1 = 0,

m' – numer kolejny ostatniej spłaty lub wnoszonych opłat,

l – numer kolejny spłaty lub wnoszonych opłat,

D_l – kwota spłaty lub wnoszonych opłat,

S_l – okres, wyrażony w latach lub ułamkach lat, między dniem pierwszej wypłaty a dniem każdej spłaty lub wniesienia opłat.

Przyznasz, że wzór na RRSO wygląda groźnie. O ile kwotę wypłaty czy jej numer kolejny łatwo określić, o tyle prawidłowe podanie parametru t_k - okres, wyrażony w latach lub ułamkach lat, między dniem pierwszej wypłaty a dniem każdej kolejnej wypłaty, dla wielu osób może być trudne.

Naszym zdaniem lepiej zaufać systemom informatycznym instytucji finansowych lub kalkulatorom zamieszczonym w Internecie, niż silić się na samodzielne dokonywanie obliczeń.

Co to znaczy, że RRSO wynosi 120%?

Występujące przy "chwilówkach" RRSO w wysokości kilkuset procent, czy nawet przekraczające tysiąc procent, może budzić przerażenie. Czy to oznacza, że pożyczając tysiąc złotych na miesiąc będziesz musiał oddać pożyczkodawcy kilka tysięcy złotych? Nie. Trzeba pamiętać, że RRSO liczone jest w stosunku rocznym, odnosi się do całkowitych kosztów kredytowania w skali roku. Tak więc, spłacając zobowiązanie w krótszym okresie, poniesione przez Ciebie koszty nie będą tak wysokie.

Pożyczając wspomniany tysiąc na 2 miesiące przy oprocentowaniu 17% i prowizji 8% oraz braku dodatkowych kosztów, całkowita kwota do spłaty wyniesienie nieco ponad 1100 zł, a RRSO będzie na poziomie ok. 120%.

Zaskakujący wynik

Kilkakrotnie wspominaliśmy, że duże znaczenie dla wysokości RRSO ma czas, na jaki są pożyczane pieniądze. Oto dowód: załóżmy, że pożyczyłeś 10 000 zł, okres kredytowania wyniósł 12 miesięcy, poniosłeś 1000 zł dodatkowych kosztów a oprocentowanie kredytu było na poziomie 10%. Przyjmijmy, że w jednej wersji płaciłeś raty co miesiąc, a w drugim wariancie oddałeś całą kwotę na koniec okresu, na który była zawarta pożyczka.

Patrząc tylko na RRSO, należałoby wybrać opcję jednorazowej spłaty całej należności na koniec okresu kredytowania. Tymczasem całkowity koszt kredytu w tym wariancie jest dużo wyższy niż w opcji ratalnej.

Wynika to z faktu, że w RRSO uwzględniona jest wartość pieniądza w czasie. Im krócej korzystasz z kapitału, tym współczynnik RRSO jest wyższy. Stąd wartość tego wskaźnika sięgająca kilku tysięcy procent dla „chwilówek” zawieranych na krótkie okresy. Wiążę się to też m.in. z inflacją, niepewnością co do zwrotu pożyczonych pieniędzy, wszak pożyczony dziś tysiąc złotych, za rok będzie miał już niższą wartość, a za 10 lat - dużo niższą.

Zasada „odwróconej lokaty”

Ten dość zaskakujący wynik można tłumaczyć, odwołując się do zasady „odwróconej lokaty”. Im dłużej masz do dyspozycji pożyczone pieniądze, tym – teoretycznie – więcej możesz dzięki nim zarobić, gdzieś je inwestując. Spłacając kapitał co miesiąc, stopniowo masz go coraz mniej, a więc Twoje możliwości pomnażania uzyskanych środków są coraz mniejsze.

Dodatkowe zawirowanie w obliczeniach wysokości RRSO wprowadza manipulowanie wysokością oprocentowania czy prowizji zaciągniętego zobowiązania. Dlatego w praktyce tak ważne jest analizowanie ofert przygotowanych według identycznych parametrów i na ten sam okres.

Inny sposób oceny pożyczki — ile muszę oddać?

Spojrzenie na wysokość RRSO to jedna z metod oceny atrakcyjności oferowanych nam pożyczek. Dodatkowo warto sprawdzić koszty kredytu, czyli ocenić, która oferta sprawi, że po okresie spłaty kredytu oddasz pożyczkodawcy mniejszą kwotę. Okazuje się bowiem, że oferty z tym samym RRSO, ale z różnymi rodzajami rat, oznaczają inne obciążenia finansowe dla kredytobiorcy.

Przy ratach malejących całkowita kwota do zapłaty będzie niższa, niż gdybyś spłacał zobowiązanie w ratach stałych. W przypadku kredytów opiewających na kilkaset tysięcy złotych różnica wyniesie kilka tysięcy zł. Wynika to ze sposobu naliczania odsetek – przy ratach malejących od samego początku szybko spłacasz część kapitałową, od której są wyliczane odsetki. W sumie uzbiera się ich więc mniej niż w wersji z ratami równymi, gdzie w pierwszych miesiącach regulujesz głównie odsetki, a nie kapitał.

Ocena RRSO i kwoty do oddania szczególnie przyda się w sytuacji, gdy nie można porównać propozycji z dokładnie takimi samymi warunkami.

Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania — taniej nie zawsze znaczy korzystniej

Jeśli pożyczenie 10 000 zł oznacza w firmie A dodatkowe koszty w wysokości 2000 zł, a w firmie B - 2200 zł, to odruchowo powiemy, że korzystniej jest sięgnąć po pierwszą z propozycji. Warto jednak zadać sobie pytanie, czy ta oferta nie wiąże się z koniecznością wywiązania się z jakichś warunków, których realizacja będzie uciążliwa. Mogą to być wyjątkowo skomplikowane formalności dotyczące weryfikacji zdolności kredytowej, spłata zobowiązania tylko w placówce kredytodawcy lub obowiązek przyjmowania jego przedstawiciela co miesiąc w domu, by ten odebrał ratę, albo coś jeszcze innego.

Może czasem warto nieco więcej zapłacić, ale zyskać za to szybsze uzyskanie decyzji kredytowej, większą swobodę w spłacaniu pożyczki. Czas to pieniądz i nie warto tracić go zbyt wiele, by spłacić kredyt gotówkowy.

Wiedza teoretyczna w praktyce

Na co dzień nie musisz znać wzoru na obliczanie Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania, ale powinieneś mieć świadomość, co ten wskaźnik oznacza. Dzięki temu nie przerazisz się RRSO 1550% przy „chwilówce”, którą będziesz musiał zaciągnąć, będąc w nagłej potrzebie finansowej, ani nie podskoczysz z radości, widząc RRSO rzędu kilku procent przy kredycie hipotecznym. Będziesz też wiedział, że kredyt gotówkowy z RRSO 0% oznacza, iż musisz oddać dokładnie tyle, ile pożyczyłeś.

Ważne, byś oceniał każdą ofertę pożyczki czy kredytu wszechstronnie, mierzył siły na zamiary, a wówczas spłata zobowiązania pójdzie Ci gładko i bezproblemowo, oszczędzisz sobie stresów czy dodatkowych kosztów związanych z upomnieniami, czy, w skrajnym przypadku, egzekucją komorniczą.

Pamiętaj, że oprocentowanie nominalne to tylko wycinek informacji o kredycie, rzeczywiste koszty kredytu mogą być dużo wyższe.