Co to jest faktoring?
Faktoring jest usługą finansową świadczoną zarówno przez banki, jak i instytucje pozabankowe. Umożliwia finansowanie bieżącej działalności firmy bez konieczności zaciągania kredytu obrotowego.
Na czym polega faktoring?
Firma faktoringowa przejmuje od przedsiębiorcy nieprzeterminowane faktury i przelewa na jego konto kwotę stanowiącą od 60% do 90% wartości faktury, pobierając za to uzgodnioną prowizję. Tę wypłatę można porównać do zaliczki, którą przedsiębiorca może przeznaczyć na dowolne cele związane z bieżącą działalnością firmy, np. na pensję dla pracowników, zakup materiałów, zapłatę dla podwykonawców, ZUS czy podatki. Tak więc dzięki faktoringowi firma dysponuje pieniędzmi natychmiast po dokonaniu sprzedaży, tak jak to ma miejsce w przypadku płatności gotówkowej.
Ważne
Przedsiębiorcy często mylą faktoring z windykacją, są to jednak dwie różne usługi. Różnica między nimi polega na tym, że faktoring polega na przejmowaniu nieprzeterminowanego zadłużenia, natomiast windykacja sprowadza się do wykupu tych należności, których termin zapłaty już dawno minął.
Oferta firm faktoringowych zawiera także szereg usług dodatkowych, takich jak przejęcie ryzyka niewypłacalności dłużnika, weryfikacja potencjalnych kontrahentów, monitoring płatności, rozliczanie spłat czy działania windykacyjne podejmowane w imieniu klienta. Reasumując, faktoring z jednej strony poprawia płynność finansową przedsiębiorstwa, z drugiej – pozwala na obniżenie kosztów związanych z administracją należnościami.
Ranking firm faktoringowych - założenia
W naszym zestawieniu uwzględniliśmy zarówno oferty spółek kontrolowanych przez banki, jak i instytucji pozabankowych. Analizując propozycje poszczególnych faktorów, wzięliśmy pod lupę aspekty przydatne przede wszystkim dla przedsiębiorstw prowadzących powtarzalną sprzedaż i posiadających stałych kontrahentów. Układając nasz ranking, wzięliśmy pod uwagę wiele różnych parametrów ułatwiających szybką ocenę danej oferty. Sprawdziliśmy więc:
- jakie rodzaje faktoringu udostępnia dany faktor?
- czy aby uzyskać dofinansowanie, firma musi spełnić dodatkowe warunki?
- ile wynosi maksymalny limit faktoringowy?
- jaka jest wysokość maksymalnej zaliczki?
- czy faktor oferuje dodatkowe korzyści (np. bezpłatne ubezpieczenie, okres tolerowanego opóźnienia)?
- czy klienci mogą skorzystać z dodatkowych usług takich jak finansowanie faktur w obcych walutach, monitoring należności, weryfikacja kontrahentów, windykacja należności?
Uznaliśmy też, że o miejscu danej firmy faktoringowej w naszym rankingu zadecydują dwa kryteria: – różnorodność i elastyczność jej oferty oraz styl komunikacji z klientem. Firmy, które zamieszczają na swoich stronach szczegółowe informacje o ofercie (zwłaszcza o warunkach cenowych), zasługują w naszej opinii na wyższe miejsce w zestawieniu.
Uczestnicy faktoringu
Definicję i warunki świadczenia usługi faktoringowej reguluje międzynarodowa konwencja z 28 maja 1988 r. podpisana w Ottawie. W Polsce faktoring jest traktowany jako umowa nienazwana, zawierana na podstawie art. 353 Kodeksu cywilnego oraz kodeksu spółek handlowych.
Umowę faktoringową podpisują dwie strony: przedsiębiorca (faktorant) oraz instytucja specjalizująca się w wykupie przedterminowych wierzytelności (faktor). Faktorantami są zazwyczaj przedsiębiorstwa produkcyjne, usługowe i handlowe, które prowadzą sprzedaż z odroczonym terminem płatności.
Uczestnikiem faktoringu jest również dłużnik faktoringowy, czyli kontrahent danej firmy, zobowiązany do zapłaty faktury w określonym terminie. Nie jest on jednak stroną umowy, choć w niektórych rodzajach faktoringu musi wyrazić zgodę na przeniesienie wierzytelności na nowego nabywcę, czyli faktora.
Jak przebiega proces finansowania (na przykładzie faktoringu pełnego)
- Przedsiębiorca wystawia kontrahentowi fakturę za sprzedane produkty lub usługi i przekazuje firmie faktoringowej jej kopię, skan albo zdjęcie.
- Faktor weryfikuje fakturę oraz kontrahenta i - jeśli ocena wypadła pomyślnie - przelewa na konto przedsiębiorcy uzgodnioną w umowie zaliczkę.
- W wyznaczonym terminie kontrahent płaci za usługę lub towar, przelewając pieniądze na konto faktora.
- Ten wypłaca przedsiębiorcy pozostałą części należności z faktury, pomniejszając ją o swoją prowizję.
Faktoring dla firm – kto może skorzystać?
Teoretycznie z usługi faktoringu mogą skorzystać wszystkie rodzaje przedsiębiorstw bez względu na ich formę prawną, wielkość czy branżę. Faktoring jest więc dostępny zarówno dla jednoosobowej działalności gospodarczej, jak i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy dużej korporacji. Może się jednak zdarzyć – zwłaszcza w przypadku faktoringu oferowanego przez banki - iż faktor uzależni podpisanie umowy od spełnienia dodatkowych warunków. Przykładowo, mBank udostępnia faktoring jednoosobowym działalnościom gospodarczym, jednak wcześniej sprawdza ich zdolność do spłaty limitu faktoringowego, co wiąże się z weryfikacją zdolności kredytowej.
Znacznie liberalniej traktują swoich klientów pozabankowe firmy faktoringowe. Podmioty te są otwarte na współpracę również z takimi firmami, które nie posiadają wysokiej zdolności kredytowej ani odpowiednio długiej historii działalności. Jednak choć uzyskanie finansowania za pomocą faktoringu jest w firmach pozabankowych znacznie łatwiejsze, z reguły wiąże się z wyższymi kosztami.
Rodzaje faktoringu
Ze względu na przyjęte kryteria wyróżniamy kilka typów faktoringu. Podstawą podziału może być np. liczba obsługiwanych faktur, miejsce prowadzenia działalności przez kontrahentów, charakter zobowiązania, jawność umowy, docelowa grupa, do której kierowana jest usługa bądź też to, która strona – faktor czy faktorant - ponosi ryzyko niewypłacalności dłużnika.
Podział faktoringu ze względu na przejęcie ryzyka niewypłacalności kontrahenta
Faktoring pełny (in. właściwy, bez regresu) – polega na tym, że firma faktoringowa we własnym imieniu i na własny rachunek egzekwuje należność od kontrahentów danego przedsiębiorstwa i bierze na siebie ryzyko ich niewypłacalności. Innymi słowy, gdy kontrahent zalega ze spłatą faktury, to faktor ponosi konsekwencje tej opieszałości i to on podejmuje działania windykacyjne. Przedsiębiorca nie musi zwracać otrzymanej zaliczki ani zajmować się odzyskiwaniem długu.
Faktoring niepełny (in. niewłaściwy, z prawem regresu) - ten rodzaj faktoringu jest dla przedsiębiorcy mniej opłacalny, ponieważ to na nim spoczywa ryzyko niewypłacalności dłużnika. W momencie, w którym kontrahent zalega z zapłatą, przedsiębiorca musi oddać faktorowi kwotę zaliczki (wraz z kosztami), a następnie sam windykować należność. Dlatego ten rodzaj faktoringu można polecić firmom, które pilnie potrzebują środków na regulowanie bieżących zobowiązań, a jednocześnie posiadają stałych i rzetelnych partnerów handlowych.
Faktoring mieszany – stanowi połączenie faktoringu właściwego i niewłaściwego. Faktor przejmuje ryzyko tylko do pewnej, ustalonej w umowie kwoty, a po jej przekroczeniu ryzyko zostaje przeniesione na przedsiębiorcę.
Rodzaje faktoringu ze względu na charakter zobowiązania
W oparciu o to kryterium wyróżniamy:
Faktoring wierzytelnościowy - sprowadza się do wypłaty należności z faktury przez faktora, tak jak ma to miejsce w faktoringu pełnym, niepełnym i mieszanym.
Faktoring odwrotny (dłużny) - ten typ finansowania przypomina nieco krótkoterminową pożyczkę zaciąganą na spłatę zobowiązań. W tym przypadku firma faktoringowa finansuje zobowiązania klienta wobec jego dostawców. Przedsiębiorca – po otrzymaniu faktury od swojego kontrahenta - przekazuje ją faktorowi, który następnie reguluje płatność. Dzięki temu przedsiębiorca może np. zamówić większą ilość produktów lub usług, nie płacąc za nie od razu. Po ustalonym terminie faktorant zwraca firmie faktoringowej należną kwotę powiększoną o prowizje i odsetki.
Podział faktoringu ze względu na jawność umowy
Faktoring jawny (otwarty, notyfikowany) – jego podstawową cechą jest transparentność. Przedsiębiorca korzystający z tego rodzaju faktoringu wyraża zgodę na cesję wierzytelności i informuje o tym fakcie swoich płatników. Odtąd też, wystawiając faktury, zamieszcza na nich informację o cesji oraz numer konta faktora (a nie jak dotychczas, numer swojego firmowego rachunku).
Istotną zaletą faktoringu jawnego jest możliwość wpisania tej usługi w koszty uzyskania przychodu oraz odliczenia jej od podatku. Ponadto fakt, że odtąd obsługą wierzytelności zajmuje się profesjonalny podmiot zewnętrzny, który może szybko rozpocząć działania windykacyjne, działa na wielu kontrahentów mobilizująco. Jest to więc metoda na skuteczną egzekucję należności od tych firm, które do tej pory notorycznie przekraczały termin płatności.
Warto wiedzieć
Cesja wierzytelności polega na przeniesieniu uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi na nabywcę. W tym celu strony zawierają pisemną umowę – po jej podpisaniu ciężar odzyskania należności spada na nowego wierzyciela. Co istotne, dłużnik faktoringowy nie musi wiedzieć o tym, że wierzytelność została scedowana, a w konsekwencji zmienił się jego wierzyciel. Wyjątek stanowi sytuacja, w której kontrahent danej firmy zastrzegł sobie w umowie, że bez jego zgody nie można przelać wierzytelności.
Zdarza się bowiem, że niektóre duże podmioty wymuszają takie zapisy w umowach współpracy z mniejszymi firmami, a następnie korzystając z przewagi konkurencyjnej, przez wiele miesięcy zalegają z zapłatą. W efekcie przedsiębiorca nie ma środków na pokrycie własnych zobowiązań, a jednoczenie nie może skorzystać z faktoringu jawnego, który umożliwiłby mu utrzymanie finansowej płynności. Rozwiązaniem w takiej sytuacji jest faktoring cichy, niestety znacznie droższy od faktoringu otwartego.
Faktoring cichy (tajny, ukryty) – w przypadku tej usługi kontrahenci danej firmy nie zostają powiadomieni o zawarciu umowy faktoringowej. Nie są więc świadomi, że „za ich plecami” zmienił się wierzyciel i w dalszym ciągu przesyłają należność za fakturę na konto przedsiębiorcy. Po otrzymaniu środków przedsiębiorca musi zwrócić faktorowi zaliczkę wraz z prowizjami i odsetkami.
Na faktoring cichy decydują się najczęściej ci przedsiębiorcy, którzy nie chcą ryzykować pogorszenia relacji biznesowych ze swoimi klientami. Korzystanie z usług firmy faktoringowej może bowiem zostać odebrane jako swoiste votum nieufności wobec danego kontrahenta i doprowadzić do zerwania współpracy. Kolejnym powodem korzystania z faktoringu tajnego jest wspomniany wcześniej brak zgody na cesję wierzytelności.
Podział faktoringu ze względu na liczbę faktur
W tej kategorii wyróżniamy faktoring pojedynczy (często oferowany pod nazwą „Finansowanie faktur”) oraz faktoring globalny. Pierwszy – jak sama nazwa wskazuje – dotyczy pojedynczych wierzytelności, a przedsiębiorca ma pełną dowolność w ich wyborze. Natomiast w ramach faktoringu globalnego faktorant przekazuje faktorowi wszystkie faktury wystawiane dla jednego lub kilku klientów.
Podział faktoringu ze względu na miejsce prowadzenia działalności przez kontrahentów
Kolejny podział uwzględnia miejsce, w którym kontrahent prowadzi działalność gospodarczą. Przedsiębiorca może więc skorzystać z faktoringu krajowego, który obejmuje wyłącznie firmy zarejestrowane w Polsce lub faktoringu międzynarodowego, zwanego także faktoringiem eksportowym. W przypadku tego ostatniego cześć firm faktoringowych oferuje dodatkowe usługi, np. weryfikację zagranicznych kontrahentów lub pomoc prawną w odzyskiwaniu należności na terytorium innego kraju. I choć są to usługi dość drogie (np. w Alior Banku opłata za „Badanie Zagranicznego Kontrahenta” wynosi min. 1000 zł), to mogą okazać się dużym wsparciem dla firm wkraczających na zagraniczne rynki.
Podział ze względu na grupę docelową, do której kierowana jest usługa
Wielu faktorów (zwłaszcza pozabankowych) oferuje również usługę mikrofaktoringu. W rzeczywistości jest to klasyczny faktoring dedykowany mikro- i małym przedsiębiorcom, czyli firmom, których roczne obroty nie przekraczają 1 mln złotych.
Faktoring bankowy i pozabankowy
Jak już wspominaliśmy, usługę faktoringu znajdziemy zarówno w ofertach banków, jak i instytucji pozabankowych. Warto jednak wiedzieć, że część banków jedynie pośredniczy w zawieraniu umów faktoringowych, a ich obsługą zajmuje się podmiot zewnętrzny. Mówiąc innymi słowy – bank pełni wyłącznie rolę agenta działającego na rzecz i w imieniu faktora, z którym podpisał umowę współpracy. Instytucja bankowa proponuje swoim klientom różne typy faktoringu, jednak na tym jej rola się kończy. Przedsiębiorca zawiera umowę bezpośrednio z podmiotem zewnętrznym i to z nim rozlicza koszt usługi. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. w Banku Pocztowym.
W pozostałych instytucjach działalnością faktoringową zajmują się wydzielone organizacyjnie jednostki banku. Takie córki-spółki posiadają własny zarząd oraz własnych pracowników, są jednak zobowiązane do przestrzegana bankowych procedur, np. rygorystycznej oceny ryzyka. Faktoring bankowy wiąże się więc ze skrupulatną oceną zdolności kredytowej, a tym samym – z mniejszą dostępnością. Nierzadko przedsiębiorcy muszą spełnić szereg dodatkowych warunków, aby móc skorzystać z faktoringu, np. posiadać określoną liczbę stałych odbiorców, założyć firmowe konto w danym banku, wykazać się wymaganym przez faktora rocznym obrotem, odpowiednio długo działać na rynku itp. Przykładowo: w ING Banku Śląskim przedsiębiorca musi prowadzić działalność od co najmniej 12 miesięcy i nie może posiadać zaległości płatniczych. Z kolei BOŚ Bank wymaga, aby firma prowadziła pełną księgowość, posiadała stałych odbiorców, założyła w BOŚ Banku firmowy rachunek i funkcjonowała na rynku przynajmniej od roku.
Bywa też, że firmy nie mogą skorzystać z finansowania faktur, ponieważ działają w branży zaliczonej do grupy „wysokiego ryzyka”. W niektórych bankach faktoring nie jest dostępny np. dla firm transportowych, przedsiębiorstw świadczących usługi budowlane, agencji reklamowych czy wolnych zawodów.
Reasumując, choć banki nie mówią tego wprost, to raczej preferują większe przedsiębiorstwa o udokumentowanej historii kredytowej. Niewiele firm z przejściowymi trudnościami finansowymi czy krótkim stażem może liczyć na ich wsparcie.
Takie ograniczenia nie pojawiają się w przypadku faktorów pozabankowych. Z reguły podmioty te kierują swoje usługi do wszystkich rodzajów przedsiębiorstw (JDG, spółek cywilnych i kapitałowych o niewielkich obrotach rocznych). Faktoring pozabankowy pozbawiony jest także wymagań typowych dla banków, takich jak minimalna liczba odbiorców, minimalny obrót przekazywany do faktoringu, nieprowadzenie działalności w określonej branży.
Niestety, faktoring pozabankowy jest znacznie droższy od usług oferowanych przez banki. O ile koszt finansowania w banku można określić jako 1–1,5%, wartości brutto faktury, o tyle w przypadku faktoringu pozabankowego jest to nawet 3–4%.
Banki finansują działalność faktoringową z tych samych źródeł, co swoją działalność kredytową. Są to kapitały własne, depozyty klientów, ewentualnie środki z rynku międzybankowego. Mogą więc sobie pozwolić na obniżenie marży czy zaproponowanie wysokich limitów.
W przypadku pozabankowych spółek faktoringowych źródłem finansowania są najczęściej kredyty oraz w mniejszym stopniu kapitały własne. Naliczane prowizje muszą pokryć koszt pozyskania pieniądza oraz ponoszone ryzyko związane z niewypłacalnością dłużników.
Ile kosztuje usługa faktoringu?
Podstawowe opłaty, z którymi wiąże się faktoring, to różnego rodzaju prowizje, odsetki oraz koszty związane z dodatkowymi usługami.
Pierwszą z opłat, jakie ponosi potencjalny klient, jest prowizja przygotowawcza, pobierana w dniu wprowadzenia umowy do systemu transakcyjnego faktora. Z reguły przybiera wartość kwotową lub stanowi procent od przyznanego limitu faktoringowego.
Warto wiedzieć
Limit faktoringowy (globalny) to inaczej maksymalna kwota, jaką przedsiębiorstwo może otrzymać z tytułu udzielonego finansowania. W ramach limitu globalnego są przyznawane tzw. sublimity, czyli kwoty przypadające na poszczególnych kontrahentów.
Jedną z kluczowych decyzji przedsiębiorcy jest ustalenie właściwego poziomu limitu. Jeśli będzie on zbyt niski, może nie pokryć wszystkich należności dłużników. Kiedy natomiast będzie zbyt wysoki, firma nie zdoła go w pełni wykorzystać i tylko poniesie niepotrzebne koszty.
W umowie faktoringowej mogą również się pojawić opłaty dodatkowe. Ich charakter i wysokość zależą od konkretnego faktora, typu faktoringu, zdolności kredytowej klienta, a także kilku innych czynników (np. obrotów z poszczególnymi kontrahentami, średniej wartości faktur, liczby płatników, okresu finansowania itp.). Do najczęstszych opłat należą:
- prowizja faktoringowa (administracyjna), pokrywająca koszty związane z bieżącą obsługą wierzytelności scedowanych na faktora. Z reguły stanowi określony procent od kwoty brutto faktury, jednak może to być również opłata abonamentowa pobierana co miesiąc, kwartalnie lub rocznie,
- prowizja za przejęcie ryzyka (stosowana w faktoringu pełnym, mieszanym, eksportowym i cichym),
- opłata za zaangażowanie (czyli za brak wykorzystania przyznanego limitu),
- prowizja za aneks do umowy,
- prowizja za zweryfikowanie kontrahentów,
- opłata za włączenie nowego dłużnika do umowy oraz nadanie mu sublimitu,
- opłaty za czynności windykacyjne podejmowane w imieniu klienta.
Kolejnym kosztem ponoszonym przez faktoranta są odsetki. Należy podkreślić, że zarówno sposób ich naliczania, jak i sposób pobierania mogą się znacznie różnić w zależności od faktora, co zdecydowanie utrudnia wyliczenie kosztów.
I tak, w niektórych firmach faktoringowych odsetki są określane jako procentowa wartość faktury, w innych – jako procentowa wartość zaliczki. Jedne firmy naliczają odsetki za każdy rzeczywisty dzień finansowania, drugie – za okres umowny. Odsetki mogą być pobierane „z góry” albo „z dołu” poprzez potrącenie kwot z należnych do wypłaty zaliczek lub opłacane przez klienta osobnym przelewem. Ponadto ich wysokość może być różna w zależności od długości okresu finansowania (im jest dłuższy, tym odsetki są wyższe).
Oprócz odsetek dyskontowych faktor może pobierać odsetki procentowe (np. za okres tolerowanego opóźnienia) oraz odsetki karne (np. za brak spłaty zaliczki w terminie).
Faktoring - porównanie ofert
W przypadku kredytu przedsiębiorca analizuje oferty pod kątem takich parametrów, jak RRSO, oprocentowanie, marże i prowizje banku. W faktoringu parametrów jest o wiele więcej, do tego zależą od rodzaju usługi oraz polityki cenowej danego faktoranta. Sytuacji nie ułatwia fakt, że opłaty w poszczególnych firmach często noszą różną nazwę i są w różny sposób definiowane. Z tego też powodu porównanie ofert firm faktoringowych jest bardziej skomplikowane niż porównanie ofert kredytowych. Wyliczenie realnych kosztów faktoringu wymaga przeprowadzenia dokładnej kalkulacji uwzględniającej wiele zmiennych i jest zajęciem dość czasochłonnym. Aby nieco ułatwić sobie to zadanie, firma może poprosić różnych faktorów o padanie całkowitego kosztu usługi w odniesieniu do faktury o określonej wartości.
Jesteś zainteresowany faktoringiem? Nasz ranking ułatwi Ci wybór najlepszej oferty
Zdajemy sobie sprawę, że wybór firmy faktoringowej nie jest prostą sprawą, tym bardziej że działające na rynku podmioty mają bardzo zróżnicowaną ofertę i stosują różne metody naliczania opłat. Dlatego nasze zestawienie stanowi jedynie podpowiedź przy wyborze konkretnego faktora. Dzięki uwzględnionym w rankingu parametrom będziesz mógł szybko ustalić, czy dana oferta pasuje do specyfiki Twojego biznesu i odpowiada Twoim potrzebom.
