Motywacje inwestorów kupujących akcje bywają bardzo różne. Profesjonaliści oceniają dane dotyczące obserwowanej spółki i analizują perspektywy wzrostu cen jej akcji; mogą to rozpatrywać w perspektywie krótkoterminowej lub wieloletniej. Inni zwracają uwagę, czy firma regularnie wypłaca dywidendę swoim akcjonariuszom i tym samym zapewnia im okresowy dochód. Są i tacy, którzy kierują się rekomendacjami znalezionymi w prasie czy Internecie albo po prostu sentymentem do danej marki.
Można sobie zadać pytanie, czy spółka może mieć wpływ na skład akcjonariuszy? Tak, jest taka możliwość. Pozwala na to emisja nowych akcji z prawem poboru, która służy podwyższeniu kapitału przy zachowaniu obecnej struktury własnościowej.
Co to jest i na czym polega prawo poboru – definicja
Pozyskanie kapitału przez spółkę może się odbyć m.in. w drodze emisji akcji, które będą dostępne w ofercie publicznej (dla wszystkich chętnych) lub subskrypcji dla dotychczasowych akcjonariuszy. W tym drugim przypadku mogą oni skorzystać w całości, części lub wcale z należnego im prawa do objęcia akcji nowej emisji, czyli z prawa poboru.
Przysługuje ono osobom, które posiadają pakiet akcji spółki w konkretnym dniu określonym w uchwale walnego zgromadzenia akcjonariuszy; termin ich zakupu nie ma znaczenia.
Prawo poboru jest papierem wartościowym, którym można handlować na giełdzie. Wahania notowań praw poboru mogą być bardzo duże, gdyż zależą od zmian kursu starych akcji i zasad przydzielania nowych walorów, o czym za chwilę. Kupując prawo poboru, trzeba zadbać, by złożyć wniosek o przydział papierów z nowej emisji do czasu zakończenia zapisów dodatkowych. Po upływie tego terminu nie ma już możliwości otrzymania akcji ani odzyskania pieniędzy wydanych na zakup praw(a) poboru.
Ogłoszenie o możliwości skorzystania z prawa poboru musi być tak przygotowane, by dotarło do wszystkich akcjonariuszy i zawierać następujące informacje:
- dzień przyznania praw poboru i datę ich wygaśnięcia;
- wielkość emisji (liczba akcji i kwota, o jaką zostanie podwyższony kapitał zakładowy);
- cena emisyjna nowych akcji;
- wartość nominalna praw poboru oraz ile trzeba ich posiadać, by objąć jedną akcję nowej emisji;
- skutki niewykonania prawa poboru;
- termin przydziału akcji (na ogół po upływie 7 dni od zakończenia subskrypcji).
Emisja z prawem poboru – zasady i znaczenie
Prawo poboru można zrealizować, zapisując się na akcje nowej emisji zgodnie z zasadami opisanymi w uchwale emisyjnej przyjętej przez walne zgromadzenie akcjonariuszy spółki lub jej zarząd. Obowiązuje zasada, iż posiadanie jednej akcji oznacza prawo do otrzymania jednego prawa poboru, a to z kolei uprawnia do objęcia określonej liczby nowych akcji. Przeliczniki mogą być bardzo różne. Najprostszy to oczywiście jedno prawo poboru = jedna akcja nowej emisji, ale możliwe są i inne opcje, np. dwa prawa poboru dają możliwość nabycia jednej nowej akcji, albo trzy prawa poboru przekładają się na prawo kupna dwóch akcji kolejnej emisji.
Ogłoszenie emisji z prawem poboru jest formą kontroli akcjonariatu. Spółka może w ten sposób pozyskać potrzebny jej kapitał, nie zmieniając przy tym wcale lub znacząco procentowego stanu posiadania akcji przez obecnych akcjonariuszy. Pozwala to na zachowanie kontroli nad firmą (np. przez jej założycieli), zapobiega rozproszeniu kapitału.
Mówiąc obrazowo, jeśli ktoś miał przed nową emisją 2% udziałów w spółce, to po skorzystaniu z prawa poboru w przysługującym mu zakresie zachowa swój procentowy udział. Gdyby jednak nie skorzystał z przywileju objęcia nowych akcji, to nadal będzie posiadaczem ich określonej liczby, ale będą one stanowiły już mniejszy udział procentowy wśród wszystkich wyemitowanych dotąd papierów, a tym samym będzie dysponował niższą procentową liczbą głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.
Dzień ustalenia prawa poboru
Konkretna data ustalenia prawa poboru zapisana jest we wspomnianej uchwale emisyjnej, przy czym musi ona przypadać w ciągu 6 miesięcy od dnia przyjęcia uchwały (w przypadku spółek niepublicznych ten okres jest krótszy, wynosi 3 miesiące).
Na czym polega prawo poboru akcji?
Jak wspomnieliśmy, prawo poboru akcji daje możliwość kupna określonej liczby akcji nowej emisji. To, czy akcjonariusz zechce z tego skorzystać, zależy tylko od niego. Gdyby rezygnował z prawa poboru lub chciał wykorzystać je tylko w pewnym zakresie, możliwe jest przeprowadzenie zapisów uzupełniających wśród pozostałych posiadaczy akcji i rozdzielenie walorów proporcjonalnie do zgłoszonego zapotrzebowania.
Gdyby i w ten sposób nie rozdzielono wszystkich nowych akcji, to zarząd spółki może je zaoferować podmiotom wybranym według własnego uznania.
W momencie przydzielenia papierów wartościowych powstaje prawo do akcji, czyli swego rodzaju dokument tymczasowy, który traci znaczenie z chwilą zarejestrowania walorów w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych.
Teoretyczna wartość prawa poboru
Teoretyczna wartość prawa poboru (PP) służy do określenia ceny akcji po wygaśnięciu prawa poboru cena odniesienia akcji). Przy jej obliczaniu bierze się pod uwagę różnicę między ceną akcji starej (S) i nowej emisji (E) oraz liczbę praw poboru potrzebnych do objęcia papierów z nowej emisji (L).
PP = (S – E) / (L + 1)
Obliczoną w ten sposób wartość odejmuje się od rynkowej ceny akcji w dniu przyznania praw poboru.
Notowanie akcji spółki na giełdzie papierów wartościowych pozwala na obrót także prawami poboru. W ich przypadku nie ma określonych widełek notowań, a więc wahania wyceny mogą być bardzo duże.
Czy widać prawo poboru na rachunku maklerskim?
Prawo poboru rejestrowane jest w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych, który przechowuje też dane o akcjonariuszach. Można więc w prosty sposób „skojarzyć” obie informacje i dzięki współdziałaniu z domami maklerskimi przekazać wiadomość o prawie poboru posiadaczom akcji. W dniu jego ustalenia (ewentualnie nieco wcześniej) widzą oni stosowny komunikat na swoich rachunkach inwestycyjnych. Każdy posiadający akcje dokładnie w dniu prawa poboru może zdecydować, czy chce z niego skorzystać i w jakim zakresie.
Na czym polega prawo poboru - podsumowanie
Podsumowując, prawo poboru to przywilej (aczkolwiek można nim handlować), z którego może, ale nie musi skorzystać ten, kto posiada akcje w dniu określonym w uchwale o emisji akcji z prawem poboru. Tylko od niego zależy, czy skorzysta z tej możliwości i obejmie akcje nowej emisji według przyjętego przelicznika, czy może sprzeda prawo nabycia nowych papierów. Może też nie robić nic i wówczas jego prawa przepadną, a władze spółki postąpią z teoretycznie należnymi mu akcjami z nowej emisji według zasad określonych w liście emisyjnym.
- Spis treści
- Wstęp
- Co to jest i na czym polega prawo poboru – definicja
- Emisja z prawem poboru – zasady i znaczenie
- Dzień ustalenia prawa poboru
- Na czym polega prawo poboru akcji?
- Teoretyczna wartość prawa poboru
- Czy widać prawo poboru na rachunku maklerskim?
- Na czym polega prawo poboru - podsumowanie
Komentarze
(0)