Podatek od darowizny 2022

Podatek od darowizny

Kiedy musisz zapłacić podatek od darowizny? W sytuacji gdy otrzymałeś na własność rzeczy lub prawa majątkowe na terenie Polski w darowiźnie lub z polecenia darczyńcy. Sam obowiązek podatkowy powstaje w momencie, gdy darczyńca złoży oświadczenie w formie aktu notarialnego lub faktycznie przekaże Ci darowiznę bez pośrednictwa notariusza.

Warto wiedzieć: w przypadku przekazania darowizny w formie aktu notarialnego należny podatek płacisz już u notariusza i to notariusz rozlicza wszystkie kwestie podatkowe.

Jeżeli umowa darowizny została między Wami zawarta na piśmie, to obowiązek podatkowy powstaje w momencie sporządzenia pisma.

Czy obowiązek podatkowy powstaje, gdy darowizna dotyczy majątku za granicą? Tak, ale wyłącznie w sytuacji, gdy jesteś obywatelem polskim lub mieszkałeś w Polsce na stałe w momencie otrzymania darowizny.

Podstawa opodatkowania

W celu wyliczenia należnego podatku konieczne jest ustalenie podstawy opodatkowania, czyli wartości rzeczy i praw majątkowych, które otrzymałeś w darowiźnie, po uprzednim odliczeniu kwoty wolnej. Ty sam deklarujesz wartość darowizny rzeczowej na podstawie obowiązujących w momencie przekazania rzeczy cen rynkowych (z uwzględnieniem jej stanu).

Niemniej, musisz pamiętać, że skarbówka ma prawo zweryfikować Twoją deklarację i wezwać Cię do dokładniejszego określenia wartości darowizny (podwyższenia lub obniżenia). Urząd sam też poda własną, wstępną ocenę. Lepiej nie uchylać się od tego obowiązku, ponieważ w końcu Urząd Skarbowy sięgnie po opinię biegłego lub rzeczoznawcy, a jeżeli wartość darowizny według ich opinii będzie się różnić o więcej niż 33% od tej deklarowanej przez Ciebie, Ty będziesz musiał ponieść koszt wystawienia opinii przez biegłego.

Grupy podatkowe

Identycznie jak w przypadku spadku wysokość podatku należnego fiskusowi zależna jest od stopnia pokrewieństwa i bliskości między Tobą a darczyńcą. Im słabsze łączą Was więzi, tym do dalszej grupy podatkowej należysz, a co za tym idzie – zapłacisz wyższy podatek od darowizny.

Pierwsza grupa podatkowa to: małżonek, zstępni (dzieci, w tym adoptowane, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierbowie, zięć, synowa, rodzeństwo, a także ojczym, macocha i teściowie.

Druga grupa podatkowa: zstępni rodzeństwa (siostrzeńcy, bratankowie), rodzeństwo rodziców (wujowie, stryjowie, ciotki), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, a także małżonkowie innych zstępnych. Jak widać, grupa ta jest bardzo szeroka i obejmuje i osoby, z którymi jesteśmy spokrewnieni, i osoby z nami spowinowacone (np. szwagier, szwagierka, bratowa i ich małżonkowie). 

Trzecia grupa podatkowa: osoby, z którymi nie jesteśmy ani spokrewnieni, ani nie wiążą nas relacje rodzinne. Przykładowo, może to być Twój przyjaciel, sąsiad, współpracownik albo partner (inaczej mówiąc, konkubent).

Warto wiedzieć: partner / partnerka w związku nieformalnym według prawa jest osobą obcą i co za tym idzie – jest w trzeciej grupie podatkowej.

Kwota wolna od podatku w przypadku darowizny

Nie cała wartość otrzymanej darowizny podlega opodatkowaniu; zwolniona od podatku jest tzw. kwota wolna – tym wyższa, im do bliższego kręgu rodzinnego darczyńcy należysz. Opodatkowana jest dopiero nadwyżka ponad kwotę wolną.

I tak, w przypadku poszczególnych grup podatkowych kwota wolna wynosi:

• 9637 zł – dla osób należących do I grupy podatkowej,
• 7276 zł – dla osób należących do II grupy podatkowej,
• 4902 zł – dla osób należących do III grupy podatkowej.

Jeżeli otrzymałeś darowiznę, której wartość przekracza kwotę wolną od podatku, podlegasz obowiązkowi podatkowemu.

Ile wynosi podatek od darowizny?

Poniżej przedstawiamy, jak liczony jest podatek od darowizny dla obdarowanych z poszczególnych grup podatkowych:

W pierwszej grupie obowiązują stawki:

• 3% od nadwyżki ponad 9637 zł (kwota wolna) do 10 278 zł;
• 308,30 zł + 5% od nadwyżki ponad kwotę 10 278 zł do 20 556 zł;
• 822,20 zł + 7% od nadwyżki ponad 20 556 zł.

W przypadku grupy drugiej:

• 7% od nadwyżki ponad 7276 zł (kwota wolna) do 10 278 zł;
• 719,50 zł + 9% od nadwyżki ponad kwotę 10 278 zł do 20 556 zł;
• 1644,50 zł + 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł.

Podatek dla grupy trzeciej wynosi:

• 12% od nadwyżki ponad 4902 zł (kwota wolna) do 10 278 zł;
• 1233,40 zł + 16% od nadwyżki ponad kwotę 10 278 zł do 20 556 zł;
• 2877,90 zł + 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł.

Ile masz czasu?

Na złożenie zeznania podatkowego, w którym poinformujesz fiskusa o otrzymanej darowiźnie, masz miesiąc od momentu jej przekazania / sporządzenia umowy darowizny na piśmie.

Gdzie i jak zgłosić podatek od darowizny?

Zgłoszenie darowizny nie jest szczególnie skomplikowane. Odpowiednie dokumenty możesz zanieść do Urzędu Skarbowego, przesłać je tam pocztą lub – najprościej i najszybciej – przez Internet, w usłudze e-Deklaracje, przez Profil Zaufany.

Jakie to dokumenty? Po pierwsze, jest to zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 (lub z załącznikami SD-3/A), dostępne na stronie podatki.gov.pl. Musisz także dołączyć dokumenty, które określają otrzymaną rzecz (np. podajesz, że otrzymałeś meble) oraz podać, kto jest darczyńcą i jaki stopień pokrewieństwa (lub powinowactwa) Was łączy. Ponadto należy przedstawić potwierdzenie, że obdarowujący był właścicielem rzeczy, którą Ci przekazuje (może to być imienna faktura zakupu, umowa sprzedaży samochodu, dowód rejestracyjny itp.).

Pozostaje jeszcze kwestia, do którego urzędu wysłać dokumenty? Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, co otrzymałeś w darowiźnie. Jeżeli otrzymałeś nieruchomość (lub użytkowanie wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania itp.), formularz składasz w urzędzie odpowiednim dla miejsca położenia nieruchomości. W pozostałych przypadkach - np. gdy darowizną są meble, samochód czy gotówka - w urzędzie właściwym dla Twojego miejsca zamieszkania w dniu, kiedy powstał obowiązek podatkowy.

Podatek przyjdzie Ci zapłacić, gdy otrzymasz z urzędu decyzję z ustaloną kwotą podatku. Na uregulowanie należności masz 14 dni od odebrania decyzji.

Kto nie musi zgłaszać darowizny?

Przede wszystkim zwolniony z obowiązku zgłoszenia darowizny jesteś, gdy umowa została podpisana w formie aktu notarialnego. Jak już wspominaliśmy, w takiej sytuacji obowiązek podatkowy realizuje notariusz.

Drugi przypadek dotyczy sytuacji, gdy co prawda nie byliście u notariusza, ale wartość przekazanego majątku nie przekracza kwoty wolnej od podatku.

W przypadku pierwszej grupy podatkowej darowizna nie może przekroczyć kwoty 9637 zł w ciągu 5 ostatnich lat od jednej osoby. Przykładowo, 3 lata temu otrzymałaś/eś od rodziców rower o wartości 3 tys. zł, a niedawno kupili Ci mały samochód za 8,5 tys. zł. Choć żadna z tych kwot osobno nie przewyższa sumy 9637 zł, to łącznie znacznie ją przekracza, a zatem fakt otrzymania auta trzeba już będzie zgłosić do skarbówki.

Gdyby jednak rower został Ci przekazany 6 lat temu, to ani tej darowizny, ani samochodu nie trzeba zgłaszać.

Zwolnienie z podatku od spadku i darowizny

Przede wszystkim jednak żadnego podatku nie zapłacisz, jeśli należysz do najbliższego kręgu rodzinnego darczyńcy, czasami – dla ułatwienia – nazywanego grupą zero.

Uwaga! Niezależnie od tego, czy masz prawo być zwolniony z podatku z racji bliskiego pokrewieństwa, i tak musisz zgłosić otrzymanie darowizny do urzędu skarbowego, o ile jej wartość przekracza kwotę wolną. Jeżeli tego nie zrobisz, będziesz musiał zapłacić podatek na takich zasadach, jakby zwolnienie dla najbliższych Ci się nie należało!

Kogo obejmuje tzw. grupa zero? Są to: małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierbowie, rodzeństwo, macocha i ojczym.

Aby skorzystać ze zwolnienia, zgłoś otrzymanie darowizny na formularzu SD-Z2. Masz na to 6 miesięcy od chwili wejścia w posiadanie darowanej rzeczy / praw majątkowych. Najprościej wypełnić SD-Z2 przez Internet, za pośrednictwem swojego Profilu Zaufanego.

Warto wiedzieć: darowane pieniądze muszą być przekazane na konto bankowe obdarowanego przelewem lub przekazem pocztowym – nawet darowizna pieniężna w rodzinie. W przeciwnym wypadku nie można skorzystać ze zwolnienia od podatku.

Podatek od darowizny. Podsumowanie

Darowizna a podatek – ta kwestia pojawia się zawsze, gdy spodziewamy się otrzymać jakąś rzecz lub prawa majątkowe. Od razu mnożą się pytania: czy darowiznę zawsze trzeba zgłaszać? Ile przyjdzie nam zapłacić za wzbogacenie się? Czy istnieje darowizna bez podatku? I najważniejsze: kto płaci podatek od darowizny? Czy są od niego jakieś ulgi lub zwolnienia?

Obowiązek złożenia zeznania podatkowego powstaje w momencie otrzymania darowizny, o ile jej przekazanie nie nastąpiło w formie aktu notarialnego (w niektórych przypadkach, np. przy przekazaniu nieruchomości, nie da się tej ścieżki uniknąć) lub wartość darowanej rzeczy nie przekroczyła kwoty wolnej, włączając w to wszystkie darowizny, które otrzymałeś w ciągu ostatnich 5 lat od tej samej osoby.

Podatek wyliczany jest przez Urząd Skarbowy na podstawie dokumentów, które przedstawisz w zeznaniu. Teoretycznie więc sam nie musisz się kłopotać wyliczaniem wysokości daniny; mimo to warto orientować się w schemacie obliczania kwoty podatku, aby mieć pewność, że nie doszło do żadnej pomyłki.

Jeśli należysz do najbliższego kręgu rodzinnego darczyńcy, tzw. grupy zero, w ogóle nie musisz płacić podatku, ale pod jednym warunkiem: zgłoszenie darowizny od rodziców czy innych bliskich musi nastąpić w ciągu 6 miesięcy. W przeciwnym wypadku nie będziesz mógł skorzystać ze zwolnienia i zostanie Ci naliczony podatek jak dla pierwszej grupy podatników.