Prawidłowe działanie różnych sektorów rynku finansowego ma olbrzymi wpływ nie tylko na bezpieczeństwo finansowe państwa, lecz również na życie zwykłych obywateli (o czym przekonała nas dobitnie sprawa Amber Gold - parabanku, który oszukał tysiące naiwnych klientów). Dlatego jednym z priorytetów państwa jest ochrona interesów wszystkich uczestników rynku finansowego - zarówno dużych, jak i tych małych.
Jakie funkcje pełni Komisja Nadzoru Finansowego?
Instytucją umożliwiającą realizację tego celu jest organ administracji publicznej, czyli Komisja Nadzoru Finansowego. Pełni ona nie tylko nadzór nad rynkiem finansowym, lecz również dba o to, aby był stabilny, bezpieczny i przejrzysty, a podmioty finansowe spełniały warunki, jakie są stawiane instytucjom zaufania publicznego. W tym celu KNF podejmuje różnorodne działania o charakterze:
- kontrolnym – Komisja monitoruje i analizuje sytuację finansową podmiotów działających na rynku kapitałowym, sprawdza, czy postępują one zgodnie z prawem oraz identyfikuje podstawowe zagrożenia w ich funkcjonowaniu;
- dyscyplinującym – KNF może podjąć decyzję o wykluczeniu instrumentów finansowych z obrotu regulowanego i nałożyć sankcję na tych uczestników rynku, którzy nie przestrzegają prawa. Ponadto przewodniczący Komisji posiada uprawnienia prokuratora i może uczestniczyć, jako oskarżyciel, w postępowaniach dotyczących przestępstw na rynku finansowym;
- legislacyjnym - Komisja realizuje tę funkcję, przygotowując kompletne projekty oraz opiniując akty prawne przygotowane przez Ministerstwo Finansów (sama nie posiada inicjatywy ustawodawczej);
- informacyjnym – KNF wydaje opinie oraz sporządza raporty mające na celu przejrzystą prezentację tego, co dzieje się na polskim rynku usług finansowych. Na swojej stronie publikuje także „Listę ostrzeżeń”, czyli wykaz firm działających w sektorze finansów, w stosunku do których wszczęto postępowanie karne;
- edukacyjnym - Komisja inicjuje akcje zwiększające świadomość finansową konsumentów – przykładem mogą być bezpłatne konferencje i seminaria szkoleniowe organizowane cyklicznie w ramach projektu CEDUR (Centrum Edukacji dla Uczestników Rynku).
Do ustawowych zadań realizowanych przez KNF należy także: współpraca z zagranicznymi organami nadzoru nad rynkiem finansowym oraz stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku kapitałowego.
Przez 9 lat Komisja Nadzoru Finansowego wydała łącznie 404 orzeczenia o złamaniu przepisów. Kosztowało to różne instytucje ok. 59 milionów złotych. Jak do tej pory najsurowiej ukaraną firmą jest Platinum Prestige Capital, która musiała zapłacić 5 720 000 zł kary.
Początki KNF
KNF rozpoczęła swoją działalność 19 września 2006 r., przejmując kompetencje Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, a od 1 stycznia 2008 r. także zadania Komisji Nadzoru Bankowego. Jej powstanie zostało wymuszone przez zmiany na rynku: rosnące znaczenie międzynarodowych grup finansowych oraz wzajemne przenikanie się produktów finansowych (np. produktów ubezpieczeniowych i kredytowych).
Komisja jest ciałem kolegialnym, w skład którego wchodzą: przewodniczący, 2 zastępców oraz 4 członków. O tym, jak ważną pełni rolę, najlepiej świadczy fakt, że KNF podlega bezpośrednio premierowi Rzeczpospolitej Polskiej; on też decyduje, kto będzie pełnić funkcję przewodniczącego Komisji.
Kontrola nad różnymi instytucjami
Zakres działania Komisji Nadzoru Finansowego jest bardzo szeroki. Instytucja ta nadzoruje sektor bankowy, emerytalny i ubezpieczeniowy, instytucje pieniądza elektronicznego, rynek kapitałowy, a także konglomeraty finansowe, w skład których wchodzą firmy inwestycyjne, kredytowe i zakłady ubezpieczeń. W praktyce KNF sprawuje nadzór nad następującymi podmiotami rynku kapitałowego:
- Giełdą Papierów Wartościowych,
- Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych,
- bankami i SKOK-ami,
- Towarową Giełdą Energii,
- powszechnymi towarzystwami emerytalnymi,
- otwartymi funduszami emerytalnymi,
- zakładami ubezpieczeń,
- towarzystwami funduszy inwestycyjnych oraz funduszami inwestycyjnymi,
- podmiotami prowadzącymi obsługę funduszy,
- firmami inwestycyjnymi i agentami firm inwestycyjnych,
- emitentami dokonującymi oferty publicznej papierów wartościowych (lub których papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym).
Nadzór nad bankami
W ramach nadzoru bankowego KNF monitoruje sytuację wszystkich działających w Polsce banków i podejmuje działania o charakterze regulacyjnym, kontrolnym i dyscyplinarnym. Jest również uprawniona do wydawania licencji (udzielania zezwoleń).
Przykładem funkcji regulacyjnej są wydawane przez KNF rekomendacje dotyczące dobrych praktyk ostrożnego zarządzania bankami. Owe zalecenia są niczym innym jak normami ostrożnościowymi, określającymi minimalne standardy bezpieczeństwa w działalności bankowej. Pełną listę rekomendacji bankowych można znaleźć tutaj.
W ramach funkcji kontrolnej KNF podejmuje szereg działań związanych z różnymi obszarami działalności banku i mającymi decydujący wpływ na jego stabilność. Komisja może więc sprawdzać sytuację finansową banków, badać, czy prawidłowo zarządzają ryzykiem, czy przestrzegają limitu koncentracji zaangażowań. Może również wziąć pod lupę zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, zwłaszcza w obszarze zarządzania ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej, KNF może nałożyć na bank dodatkowy wymóg kapitałowy.
Warto pamiętać, iż rekomendacje mają jedynie charakter zaleceń i nie są tożsame z ustawą zmuszającą banki do określonych zachowań. Niemniej jednak instytucje, które łamią prawo bankowe lub próbują ominąć zapisy rekomendacji, mogą zostać przez KNF ukarane. Jeżeli zalecenia podają konkretne liczby i wielkości, które bank w swojej działalności powinien uwzględnić, lecz tego nie czyni, Komisja ma prawo wymierzyć bankowi karę (wynoszącą maksymalnie 1 mln zł) lub wnioskować o odwołanie jego prezesa.
|
Data |
Ukarany podmiot |
Wysokość kary |
|---|---|---|
|
05.07.2016 |
Bank Polska Kasa Opieki SA |
125 000 zł |
|
07.10.2014 |
Centralny Dom Maklerski Pekao SA |
150 000 zł |
|
02.09.2014 |
SGB – Bank SA |
70 000 zł |
|
29.04.2014 |
Bank Ochrony Środowiska SA |
50 000 zł |
|
04.03.2014 |
Członek zarządu jednego z banków spółdzielczych |
19 000 zł |
|
04.06.2012 |
Dom Maklerski BZ WBK SA |
50 000 zł |
|
20.09.2011 |
Deutsche Bank Polska SA |
350 000 zł |
Należności z tytułu nakładanych kar pieniężnych stanowią dochód budżetu państwa. Trzeba jednak podkreślić, iż zgodnie z przepisami bank może uniknąć kary, jeśli poda ważne powody, dla których nie był w stanie spełnić zapisów rekomendacji.
Ochrona zwykłych obywateli
Warto dodać, iż w ramach Komisji Nadzoru Finansowego działa również Departament Ochrony Klientów (DOK), w którym można zgłaszać wszelkie nieprawidłowości w funkcjonowaniu podmiotów rynku finansowego. Tak więc klienci niezadowoleni z odpowiedzi banku na złożoną reklamację mogą zwrócić się do DOK o pomoc, wypełniając formularz zgłoszeniowy na tej stronie.
Należy wiedzieć, że otrzymane od klientów informacje są wykorzystywane przez pracowników Departamentu do analizy praktyk rynkowych danego podmiotu i oceny, czy narusza on przepisy prawa lub/i interesy klientów. KNF nie rozpatruje jednak zgłaszanych zarzutów i nie zajmuje stanowiska w indywidualnej sprawie przedstawionej w korespondencji kierowanej do organu nadzoru.
Komentarze
(0)