Jak poprawnie rozliczyć podatek od zysków kapitałowych?

W minionym roku inwestowałeś na giełdzie? Pamiętaj, że obowiązek wysłania PIT mają nie tylko osoby pracujące na etacie i właściciele własnych firm, ale także inwestorzy giełdowi. W 2023 roku na dopełnienie tej formalności mają czas do 2 maja (pierwszy dzień roboczy po 30 kwietnia). W naszym artykule podpowiadamy, w jaki sposób prawidłowo rozliczyć podatek od zysków kapitałowych i tym samym uniknąć problemów ze skarbówką.

Spis treści

• PIT-38
• Stała stawka podatku: 19%
• Poczekajmy na formularz PIT-8C od domu maklerskiego
• Podatek od zysków kapitałowych – rozliczanie przez Internet
• Więcej niż jeden rachunek inwestycyjny
• Przykład wyliczeń podatku Belki w PIT-38 na bazie dwóch PIT-8C
• Rozliczanie straty z giełdy
• Podatek od dywidend, funduszy inwestycyjnych i lokat
• Waluty rozliczamy tak samo jak akcje
• Trudniej z rozliczeniem podatku u zagranicznego brokera
• Kurs inwestowania, komputer i giełdowa prasa to nie koszty
• Brak podatku na rachunkach IKE i IKZE
• Podsumowanie rozliczenia przychodów kapitałowych
• Komentarz redakcji

Obecnie podatek od zysków kapitałowych można rozliczyć w naprawdę prosty sposób – a przynajmniej tak jest w standardowych przypadkach. Jeśli tylko korzystałeś z usług polskiego biura maklerskiego, Twój PIT-38 jest już wypełniony i czeka aż go zaakceptujesz lub odrzucisz za pośrednictwem strony: https://www.podatki.gov.pl/e-urzad-skarbowy/. Jako inwestor wciąż powinieneś jednak wiedzieć, jak prawidłowo rozliczyć PIT od zysków kapitałowych i znać zasady odliczania strat z lat ubiegłych.

PIT-38

Osoby, które w ubiegłym roku dokonały przynajmniej jednej transakcji odpłatnego zbycia papierów wartościowych, sprzedając np. akcje, składają deklarację na formularzu PIT-38. Formularz ten służy do rozliczania podatku od zysków kapitałowych (nazywanego potocznie podatkiem Belki).

Tych, którzy jeszcze tego nie zrobili i właśnie głowią się nad tym, jak prawidłowo rozliczyć dochody giełdowe, pocieszamy, że poprawne wypełnienie rubryk formularza jest stosunkowo proste, a większość związanej z tym pracy wykona za nas biuro prowadzące nasz rachunek maklerski. Wszystko, co będzie nam potrzebne, to arkusz kalkulacyjny Excel lub kalkulator, a w wielu przypadkach nawet i to nie będzie konieczne.

Stała stawka podatku: 19%

Podatek od zysków kapitałowych to jeden z najprostszych w swojej konstrukcji podatków obowiązujących w Polsce. W odróżnieniu m.in. od podatku od dochodów osobistych (PIT) w przypadku „podatku Belki” nie mamy żadnych progów, ulg ani kwot wolnych. Jest za to stała kwota podatku, która niezależnie od tego, ile zarobiliśmy, inwestując na giełdzie, zawsze wyniesie 19% (jest to tzw. podatek liniowy, zryczałtowany).

Tak więc, jeśli nasz ubiegłoroczny zysk z handlu akcjami czy innymi instrumentami finansowymi notowanymi na giełdzie wyniósł np. 100 zł, to kwota, którą przelejemy fiskusowi, wyniesie 19 zł (100 zł x 19%). Jeśli z kolei ktoś zarobił 1 mln zł (wszystkim życzymy takich zysków kapitałowych), wówczas do odprowadzenia będzie miał 190 tys. zł (1 mln zł x 19%).

Poczekajmy na formularz PIT-8C od domu maklerskiego

Zadanie rozliczenia podatku „Belki” jest o tyle łatwe, że zestawienie wszystkich zrealizowanych w danym roku transakcji akcjami, obligacjami czy instrumentami pochodnymi, takimi jak kontrakty terminowe czy opcje, przygotuje dla nas biuro maklerskie prowadzące nasz rachunek inwestycyjny. Taki bilans otrzymamy na formularzu PIT-8C, który trafi zarówno do nas, jak i do urzędu skarbowego.Trzeba jednak podkreślić, że będzie tak pod warunkiem, że korzystamy z usług polskiego domu maklerskiego.

W przypadku, gdy handlujemy tylko u jednego brokera i nie mamy możliwości odliczenia strat z lat poprzednich, wystarczy:

• przepisać do formularza PIT-38 kwoty dotyczące wysokości przychodów, kosztów ich uzyskania oraz osiągniętego zysku;
• pomnożyć zysk przez 19% (czyli tyle, ile wynosi stawka podatku). Więcej na ten temat w dalszej części tekstu.

Podatek od zysków kapitałowych – rozliczanie przez Internet

W opisany sposób wyliczymy ostateczną wysokość należności wobec skarbówki z tytułu podatku Belki. Sprawa będzie jeszcze prostsza, jeśli formularza PIT-38 nie wypełniamy długopisem, ale robimy to komputerowo. W takim przypadku program służący do rozliczania deklaracji podatkowych dokona kalkulacji za nas.

Tak wypełniony formularz możemy złożyć w urzędzie skarbowym osobiścielub skorzystać ze strony rządowej podatki.gov.pl,dzięki której wyślemy PIT-38 bez konieczności odchodzenia sprzed komputera.

Więcej niż jeden rachunek inwestycyjny

Kwestia prawidłowego rozliczenia podatku od zysków kapitałowych robi się nieco trudniejsza, jeśli inwestujemy za pośrednictwem więcej niż jednego biura maklerskiego. W takiej sytuacji otrzymamy zestawienie transakcji (formularz PIT-8C) od każdego z nich z osobna. Dotyczy to wyłącznie rachunków, na których w danym roku przeprowadziliśmy przynajmniej jedną transakcję. Jeśli rachunek był nieużywany, wówczas formularz nie zostanie wysłany.

Nasze zadanie będzie wówczas polegało na zsumowaniu pozycji dotyczących przychodów oraz kosztów znajdujących się we wszystkich otrzymanych dokumentach, a następnie wpisanie ich do formularza PIT-38.

Reszta formalności nie będzie różniła się od przypadku, w którym w danym roku handlowaliśmy tylko z jednego rachunku maklerskiego. Sposób rozliczania podatku od zysków kapitałowych w sytuacji, w której korzystaliśmy z usług więcej niż jednego domu maklerskiego, prezentuje poniższy przykład.

Przykład wyliczeń podatku Belki w PIT-38 na bazie dwóch PIT-8C

Inwestor w roku podatkowym 2022 aktywnie korzystał z dwóch rachunków inwestycyjnych w domach maklerskich „Alfa” i „Beta”. Z inwestycji za pośrednictwem pierwszego z wymienionych uzyskał łączny przychód w wysokości 10 000 zł, natomiast koszt uzyskania przychodu wyniósł 8000 zł. Oznacza to, że dochód z inwestycji był równy 2000 zł.

Dom maklerski Alfa (wyciąg z formularza PIT-8C)

Przychód (pozycja 33.)	Koszt uzyskania przychodu (pozycja 34.)	Dochód (pozycja 35.)	Strata (pozycja 36.)
10 000,00 zł	8 000,00 zł	2000,00 zł	0,00 zł

Natomiast w przypadku drugiego z posiadanych rachunków koszty (10 000 zł) były wyższe niż przychody (9 000 zł), co oznacza stratę z inwestycji w wysokości 1 000 zł.

Chcąc obliczyć wysokość należnego podatku, inwestor zsumował łączną wysokość osiągniętych przychodów oraz kosztów, a obliczone wartości wpisał do formularza PIT-38.

Łączna wysokość osiągniętych przychodów (19 000 zł) przewyższyła koszty ich uzyskania (18 000 zł), co oznacza, że inwestor osiągnął w ubiegłym roku dochód brutto w wysokości 1000 zł.

Ostatnim krokiem jest pomnożenie tej kwoty przez 19%. Wynik to 190 zł i taką kwotę inwestor powinien przelać na konto fiskusa z tytułu podatku od zysków kapitałowych.

Rozliczanie straty z giełdy

Nikt nie lubi tracić pieniędzy, szczególnie tych przeznaczonych na inwestowanie. Niestety, praktycznie każdy (dobry) inwestor doświadczy tego uczucia prędzej czy później. Sprawdźmy, jakie obowiązki i prawa podatkowe się z tym wiążą.

PIT-8C a strata – czy trzeba rozliczać podatek?

Obowiązek wysłania zeznania podatkowego dotyczy także tych inwestorów, którzy w danym roku ponieśli stratę na handlu akcjami czy instrumentami pochodnymi. Choć w takiej sytuacji nie ma konieczności płacenia podatku Belki, to jednak wykazanie straty tak naprawdę leży w interesie inwestora.

Wynika to z faktu, że poniesioną stratę można uwzględnić w zeznaniach podatkowych za kolejne lata (w sytuacji, jeśli pojawi się w nich zysk) i tym samym zmniejszyć wysokość płaconej daniny. Istotny jest jednak fakt, że w zależności od roku, w którym wystąpiła strata, stosuje się inne zasady jej odliczenia.

Straty można kompensować nawet na 5 lat w przód, przy czym w przypadku tych poniesionych do 31 grudnia 2018 roku obowiązuje warunek, że w jednym roku można uwzględnić maksymalnie 50% wcześniej poniesionej straty. W odniesieniu do strat powstałych w późniejszym czasie obowiązują korzystniejsze przepisy. Zgodnie z nowymi regulacjami stratę z 2019 czy 2020 roku nadal można odliczyć przez 5 kolejnych lat, ale już bez wymogu stosowania się do 50% limitu. Dzięki nim wypracowany dochód możemy obniżyć jednorazowo o kwotę nieprzekraczającą 5 mln złotych.

Przyjrzyjmy się teraz, jak wygląda odliczanie strat w zależności od roku, w którym zostały poniesione.

Kompensowanie strat poniesionych przed 2019 rokiem

W roku podatkowym 2018 inwestor poniósł stratę w wysokości 10 000,00 zł. W efekcie nieudanych inwestycji zniechęcił się do rynku giełdowego i w latach 2019-2020 nie zrealizował ani jednej transakcji. Po kilku latach przerwy inwestor zdecydował się wrócić do handlu. W 2021 roku poszło mu dobrze, a jego zysk wyniósł 10 000 zł. Wymienioną kwotę wykazał w rocznym zeznaniu podatkowym na formularzu PIT-38 (pozycja 26.). Ponieważ 3 lata wcześniej poniósł on stratę, 50% jej wysokości mógł uwzględnić w swoim sprawozdaniu (pozycja 28.).

To z kolei zmniejszyło podstawę obliczenia podatku (pozycja 29.) do 5 000 zł (10 000 zł zysku w roku 2021 minus 5 000 zł straty z roku 2018). W efekcie podatek został obliczony tylko od tej kwoty i wyniósł 950 zł (5 000 zł x 19%). Gdyby inwestor nie wykazał w zeznaniu wcześniej poniesionych strat, kwota należnej daniny byłaby dwukrotnie wyższa i wyniosłaby 1900 zł.

Ponieważ w formularzu za rok 2021 uwzględnione zostało tylko 50% wcześniej poniesionych strat, kolejne 50% inwestor będzie mógł wykazać w zeznaniu za kolejny rok. W praktyce oznacza to, że jeśli jego zysk w 2022 roku był równy lub mniejszy od 5 000 zł, wówczas nie zapłaci on w ogóle żadnego podatku.

Kompensowanie strat poniesionych w 2019 roku lub później

Załóżmy teraz, że w 2019 roku inwestor poniósł stratę równą 6000 zł i chce ją odliczyć w 2022 roku. W tej sytuacji może zdecydować, czy rozliczyć ją zgodnie z wcześniej opisanym mechanizmem, czy skorzystać z pełnego odliczenia. Jeśli wybierze ten drugi wariant, a w 2021 roku osiągnął zysk na poziomie 5000 zł, to może go pomniejszyć w całości. W tym wypadku będzie musiał rozliczyć PIT od zysków kapitałowych, niemniej kwota do zapłaty wyniesie 0 zł. Co więcej, zostanie mu 1000 zł straty, które będzie mógł wykorzystać w kolejnych okresach.

Podatek od dywidend, funduszy inwestycyjnych i lokat

Warto pamiętać, że nie wszystkie operacje związane z zyskiem lub stratą kapitałową powinny być ujęte w formularzu PIT-38. Poza nielicznymi wyjątkami (jak m.in. niektóre transakcje na rynku prywatnym) w naszym zeznaniu podatkowym powinny znaleźć się jedynie te operacje, które zostały ujęte na drukach PIT-8C otrzymanych od biura maklerskiego.

W naszym zeznaniu nie musimy, a wręcz nie możemy, uwzględniać dochodów osiągniętych z tytułu otrzymanych dywidend (sprawdź konta maklerskie pozwalające uzyskać formularz W8-BEN i obniżyć podatek u źródła z 30 na 15%). W tym przypadku podatek od zysków kapitałowych rozlicza w naszym imieniu biuro maklerskie, a kwota, którą wypłaca na nasz rachunek, jest kwotą netto, czyli już uwzględniającą podatek. Podobnie jest w przypadku:

• lokat bankowych (tutaj podmiotem rozliczającym podatek jest bank);
• jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych;
• odsetek od obligacji.

W każdej z tych sytuacji trafia do nas już opodatkowana kwota.

Złą wiadomością dla inwestora jest to, że zysków i strat z wymienionych źródeł nie można ze sobą łączyć. Oznacza to, że jeśli na handlu akcjami zarobimy np. 10 000 zł, a fundusz inwestycyjny, którego jednostki mamy wykupione, poniesie w danym roku 10 000 zł straty, to i tak odprowadzimy 1900 zł podatku Belki (19% z kwoty zarobionej na giełdzie).

Waluty rozliczamy tak samo jak akcje

W ostatnim czasie, oprócz oferty umożliwiającej handel akcjami spółek notowanych m.in. na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, domy maklerskie (np. XTB czy TMS Brokers) zaczęły rozwijać swoją ofertę w zakresie możliwości zawierania transakcji na rynku walutowym forex. Jest to odpowiedź na to, że zalety tego rynku (ale także ryzyka z nim związane) z roku na rok chce odkrywać coraz więcej inwestorów. Coraz większa jest też liczba wysyłanych formularzy PIT-8C obejmujących transakcje walutowe.

Uwzględnienie zysków (lub strat) z handlu na forexie w większości przypadków nie różni się od tych, które osiągamy, handlując akcjami czy kontraktami terminowymi. Wartości znajdujące się w rubrykach przychody i koszty (pozycje 33. i 34. formularza PIT-8C) przenosimy (lub sumujemy, jeśli korzystamy z usług więcej niż jednej firmy) do wypełnianego przez nas formularza PIT-38, a następnie postępujemy identycznie jak we wcześniej opisanych przykładach.

Trudniej z rozliczeniem podatku u zagranicznego brokera

Sytuacja znacznie komplikuje się, kiedy nasz rachunek prowadzony jest w walucie innej niż polski złoty lub też gdy korzystamy z usług zagranicznej firmy, która nie wysłała nam stosownego formularza.

W pierwszym z wymienionych przypadków musimy przeliczyć każdą z przeprowadzonych transakcji na polską walutę (według kursu sprzed dnia wykonania danej operacji), a uzyskane wyniki zsumować i przenieść do formularza PIT-38.

Jeszcze ciężej robi się, kiedy naszym usługodawcą jest firma zagraniczna. W takim przypadku musimy:

• samodzielnie sporządzić dokument z zestawieniem przeprowadzonych operacji;
• jeśli konto było w walucie obcej, przeliczyć rezultaty każdej z operacji na polskie złote;
• uzyskane wyniki, oprócz druku PIT-38, wpisać do załącznika PIT/ZG.

W praktyce rozliczanie transakcji prowadzonych w dolarach czy euro wymaga dużej skrupulatności i często jest bardzo czasochłonne. Z drugiej strony, część brokerów udostępnia specjalne programy i zestawienia transakcji, które czynią te formalności mniej dokuczliwymi.

Kurs inwestowania, komputer i giełdowa prasa to nie koszty

Jak wspominaliśmy – tym, co na plus odróżnia podatek od zysków kapitałowych od wielu innych danin, jest jego prosta konstrukcja, dzięki której łatwo obliczymy sumę należności wobec fiskusa. Niestety ta prostota niesie dla inwestorów także szereg niekorzystnych konsekwencji. Po pierwsze, przy jego obliczaniu nie możemy uwzględnić praktycznie jakichkolwiek kosztów (które zmniejszyłyby wysokość należności).

Właściwie jedynym wyjątkiem są tutaj prowizje pobierane przez biuro maklerskie,takie jak opłata za prowadzenie rachunku inwestycyjnego czy prowizja od handlu akcjami. Jeśli natomiast na potrzeby naszych inwestycji kupiliśmy nowy komputer z dużym monitorem i zaprenumerowaliśmy branżową gazetę lub odbyliśmy kurs z technik inwestowania – skarbówka nie zaliczy nam tych wydatków na poczet poniesionych kosztów.

Podatku nie możemy łączyć też z innymi rodzajami podatków płaconych m.in. od dochodów z umowy o pracę, dzieło czy przychodów z najmu nieruchomości. W przypadku podatku Belki nie obowiązuje także możliwość wspólnego rozliczenia wraz z małżonkiem.

Brak podatku na rachunkach IKE i IKZE

Jednym z niewielu dostępnych obecnie sposobów na inwestowanie bez podatku Belki jest założenie konta zabezpieczenia emerytalnego typu IKE i IKZE. Oba rodzaje kont umożliwiają nam inwestowanie w akcje, obligacje, a także nabywanie jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Alternatywnie możemy za ich pośrednictwem założyć konto oszczędnościowe i otrzymywać odsetki nieobciążone podatkiem. Jest jednak jeden warunek: aby zachować prawo do zwolnienia z Belki, należy osiągnąć wiek pozwalający na wypłatę zgromadzonych środków (w przypadku IKE jest to 55-60 lat, a dla IKZE - 65 lat). Jeśli wycofamy zgromadzone tam pieniądze wcześniej, będziemy musieli rozliczyć się z fiskusem na normalnych zasadach. Dodatkową wadą tego typu rozwiązań są także obowiązujące limity wpłat, które w 2023 roku wynoszą odpowiednio: 8 322 zł (IKZE) i 20 805 zł (IKE) rocznie.

• Sprawdź, jaki rodzaj konta emerytalnego warto wybrać
• Zobacz aktualną ofertę rachunków maklerskich IKE i IKZE
• Sprawdź, które konta emerytalne oferują najlepsze oprocentowanie
• Art. 30a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zawiera szczegółowy opis zasad rozliczania podatku Belki​​​​​​​

Podsumowanie rozliczenia przychodów kapitałowych

W PIT-38 rozliczamy również handel kryptowalutami. Co ważne, przychód z inwestowania w cyfrowe aktywa nie może być sumowany z przychodami ze sprzedaży akcji, udziałów czy praw finansowych. Tak samo jest w przypadku kosztów, a to oznacza, że nie można odliczać np. strat z handlu krypto od zysków na innych instrumentach finansowych – i vice versa.

Komentarz redakcji

Mamy nadzieję, że nasz artykuł dostarczył odpowiedzi na pytania, które najczęściej pojawiają się przy okazji rozliczania podatku od zysków kapitałowych. Liczymy, że dzięki zamieszczonym informacjom prawidłowe wypełnienie zeznania nie przysporzy Wam większych problemów.

Jeśli w tekście zabrakło odpowiedzi na nurtujące Was kwestie, polecamy skontaktować się z Informacją Skarbową i z jej pomocą rozwiać swoje wątpliwości dotyczące rozliczania podatku.