Oszczędzanie w IKE i IKZE a ulga podatkowa

IKE a ulga podatkowa, czyli odłożona gratyfikacja

Oszczędzając na IKE, nie masz prawa do ulgi w podatku dochodowym związanej z osiąganymi przez Ciebie dochodami w kolejnych latach. Korzyści podatkowe dotyczące tej formy oszczędzania ujawnią się dopiero po ukończeniu przez Ciebie 60 r.ż. (lub 55, jeśli masz prawo do wcześniejszej emerytury) i spełnieniu innych warunków. Wypłacając wówczas pieniądze, nie zapłacisz podatku od zysków kapitałowych.

Dodajmy, że żadnym podatkiem nie będą obciążeni Twoi spadkobiercy, niezależnie od tego, czy dziedziczenie oszczędności emerytalnych będzie wynikało z przepisów ustawowych czy Twojej decyzji. Przyjmujący pieniądze nie zapłacą ani podatku Belki, ani podatku od spadków i darowizn. Forma przejęcia środków – wypłata przed terminem, wypłata transferowa na swoje IKE bądź do PPE – nie ma znaczenia.

IKZE – ulga podatkowa od razu odczuwalna

Odliczenie podatkowe związane z wpłatami na IKZE przysługuje Ci tylko wtedy, gdy osiągasz dochody, z których rozliczasz się na jeden z trzech sposobów:

• na zasadach ogólnych według skali podatkowej 17 i 32 proc.;
• podatkiem liniowym w wysokości 19 proc.;
• ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Oznacza to, że odliczeń możesz dokonać w formularzach podatkowych PIT-28, PIT-36 i PIT-37 oraz w związanej z nimi informacji PIT/0, a także w zeznaniu podatkowym PIT-36L, do którego nie jest dołączana wspomniana informacja. Nie ma znaczenia, czy rozliczasz się samodzielnie, ze współmałżonkiem, czy jako osoba samotnie wychowująca dziecko, a także fakt korzystania z innych ulg (np. mieszkaniowej czy na dzieci).

Posiadanie dochodów tylko z innych źródeł, np. ze zbycia papierów wartościowych i innych przychodów kapitałowych (rozliczanych na druku PIT 38) czy z działalności opodatkowanej kartą podatkową (PIT 16A) nie daje prawa do odliczenia wpłat na IKZE od podstawy opodatkowania.

Podstawą rozliczenia ulgi podatkowej jest udokumentowanie przelania środków na IKZE w danym roku. Dowody wpłat realizowanych w kolejnych latach muszą zawierać datę poniesienia wydatku pozwalającą przypisać wpłatę do danego roku. Jak w każdym przelewie, konieczne jest oczywiście określenie, kto go dokonał, do kogo oraz z jakiego tytułu (w tym przypadku trzeba wpisać wpłata na IKZE lub coś podobnego).

W sytuacji, gdy wpłaty realizuje Twój pracodawca, powinieneś posiadać dokument potwierdzający, że upoważniłeś go do potrącania określonych kwot z Twojego wynagrodzenia.

Jeżeli wysokość dochodu, jaki uzyskałeś w danym roku podatkowym, jest niższa od kwoty wpłaconej na IKZE, możesz dokonać odliczenia tylko do wysokości zarobków. Pozostała kwota nie podlega odliczeniu w latach następnych.

Pamiętaj, że gdybyś poprosił o zwrot pieniędzy z IKZE przed ukończeniem 65 r.ż., to całą otrzymaną kwotę ujmujesz w rocznym zeznaniu podatkowym jako przychód z innych źródeł, co zwiększy podstawę opodatkowania i będzie oznaczało wyższy podatek. Może się nawet zdarzyć, że zapłacisz go według wyższej skali.

Dodajmy, że takiego niebezpieczeństwa nie ma, gdy sięgniesz po oszczędności z IKZE po 65 r.ż. i wpłacałeś pieniądze na rachunek przez min. 5 lat albo otrzymasz pieniądze z IKZE osoby zmarłej (jako spadkobierca lub uposażony). Wówczas zapłacisz tylko zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10 proc. Taką samą daninę zapłacą fiskusowi Twoi spadkobiercy, którzy odziedziczą środki zgromadzone przez Ciebie na IKZE.

IKE i IKZE – odliczenie od podatku. Uporządkujmy fakty

Oszczędzający na Indywidualnych Kontach Emerytalnych nie odnoszą doraźnych korzyści podatkowych, bo nie przysługuje im prawo wpisania wydatków na ten cel do rocznego zeznania podatkowego. Nie płacą za to podatku Belki, gdy wypłata środków zgromadzonych na IKE nastąpi dopiero po spełnieniu wymogów ustawowych.

Jeśli oszczędzasz na IKZE, to w każdym roku, w którym wpłacisz na konto pieniądze, możesz – w ramach obowiązującego limitu – odjąć wpłaconą kwotę od podstawy opodatkowania i w ten sposób obniżyć należny fiskusowi podatek.

Ulga podatkowa na IKZE przysługuje Ci również, jeśli jesteś objęty Pracowniczym Planem Kapitałowym utworzonym przez Twojego pracodawcę. Programy oszczędzania na emeryturę mogą się dublować, masz prawo czerpać przywileje z każdego z nich.

PPK i PPE a podatki

Omawiając kwestie podatkowe związane z oszczędnościami na emeryturę, warto też wspomnieć o sytuacji osób oszczędzających w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych i Pracowniczych Programów Emerytalnych.

W przypadku PPK obowiązuje zasada, że środki wpłacone na PPK zostały już wcześniej opodatkowane, niezależnie od tego, czy finansuje je pracodawca, czy oszczędzający. Z tytułu wpłat na PPK nie przysługują Ci żadne ulgi podatkowe. W pewnym sensie odnosisz jednak korzyść, gdyż wpłata powitalna przekazana przez budżet państwa oraz pochodzące z tego źródła dopłaty roczne nie są w żaden sposób opodatkowane.

Fiskus nie upomni się o daninę także przy wypłacie, gdy spełniony zostanie jeden z warunków ustawowych. Szczegółowo pisaliśmy o nich w tekście „PPE czy PPK, co lepsze, czyli rozterki przyszłego emeryta”. W innych sytuacjach dojdzie de facto do podwójnego opodatkowania środków – w chwili przekazywania ich do PPK oraz w momencie wypłaty.

Podobna sytuacja występuje w przypadku PPE. Oszczędzając w ten sposób, też nie odnosisz doraźnych korzyści podatkowych, ale wypłacając pieniądze w związku z przejściem na emeryturę nie zapłacisz podatku dochodowego ani podatku Belki. Żadnych obciążeń podatkowych nie poniosą także Twoi spadkobiercy.

Jak rozliczyć zwrot z IKE w PIT?

Wniosek o zwrot pieniędzy z IKE, czyli wypłatę ich przed spełnieniem warunków zawartych w ustawie, oznacza konieczność zapłacenia podatku od zysków kapitałowych. Obliczenie go jest dość skomplikowane, ale na szczęście nie musisz się tym martwić. Obowiązek ustalenia należności i odprowadzenia jej do urzędu skarbowego ciąży na instytucji finansowej, w której posiadasz IKE.

Pamiętaj, że dokonanie tzw. wypłaty transferowej, czyli przekazania pieniędzy z jednego IKE do drugiego, nie wiąże się z żadnymi zobowiązaniami wobec fiskusa. Może jednak oznaczać konieczność zapłacenia prowizji na rzecz podmiotu, z którego pieniądze są wycofywane.

Krótko mówiąc, w obu przypadkach nie musisz wypełniać żadnego formularza PIT.

Rozliczenia z fiskusem nie będą Cię interesowały także wtedy, gdy po pieniądze z IKE sięgniesz po spełnieniu warunków opisanych w przepisach.

IKZE – rozliczenie PIT w praktyce

Być może należysz do osób, które uważają dokonanie rocznego rozliczenia podatkowego za coś szalenie skomplikowanego i wpisanie do formularza dodatkowo wpłat na IKZE wręcz Cię przeraża. Jeśli korzystasz z elektronicznego formularza podatkowego, Twój strach jest zupełnie nieuzasadniony. Twoja rola sprowadzi się do podania wysokości wpłaconej kwoty, system dokona stosownych obliczeń.

Wcześniej możesz samodzielnie obliczyć, ile wyniesie Twoja korzyść podatkowa. Wystarczą proste działania według poniższych wzorów:

(zarobki x podatek) – kwota zmniejszająca podatek = podatek

(zarobki – wpłata na IKZE) x podatek – kwota zmniejszająca podatek = podatek

W naszych rozważaniach pomijamy odliczenia na ubezpieczenia społeczne, składkę zdrowotną oraz inne czynniki mające wpływ na wymiar podatku.

Załóżmy, że zarabiasz 6 tys. zł brutto miesięcznie (podstawa opodatkowania), czyli w ciągu roku zarobiłeś 72 tys. zł i wpłaciłeś na IKZE w sumie 6 tys. zł. Obliczenia będą wyglądały następująco:

72 000 x 17% - 525, 12 = 11 714,88 zł, czyli podatek 11 715 zł

(72 000 - 6000) x 17% - 525,12 = 10 694,88 zł, czyli podatek 10 695 zł

Z obliczeń wynika, że Twoja korzyść podatkowa wyniesie 1020 zł.

Oszczędzać na emeryturę czy wydawać na bieżąco – oto jest pytanie

Warto, a wręcz trzeba, oszczędzać samodzielnie na emeryturę. Dobrym sposobem są z pewnością IKE i IKZE. Odliczenie od podatku przysługujące w przypadku gromadzenia oszczędności na IKZE pozwala szybko odczuć korzyści podatkowe. Oszczędzając na IKE, doświadczysz ich dopiero po latach, gdy nie zapłacisz podatku Belki.

Oczywiście możesz sam pomnażać swoje oszczędności, lokując je w funduszach inwestycyjnych, akcjach, obligacjach czy inwestując w inny sposób, ale żaden z nich nie da Ci prawa do korzyści podatkowych.

Niezależnie od tego, co wybierzesz – IKE czy IKZE – dajesz sobie szansę na dodatkowe środki na emeryturze, które uzupełnią mizerne świadczenie z ZUS, pozwolą Ci godnie żyć. Ulga podatkowa to tylko dodatek, który ma zachęcić Cię do działania.