Statystyczny Polak coraz bogatszy. Jakimi środkami dysponuje przeciętny Kowalski?

Gotówka i depozyty

Zejdźmy jednak na ziemię i skupmy się na przeciętnym Kowalskim. Z całej kwoty jego aktywów, która po odjęciu zobowiązań wynosi dokładnie 39 704,50 zł, ok. 50% stanowią środki w formie gotówki oraz zgromadzone na rachunkach bankowych (na kontach i lokatach krótkoterminowych).

Ważne! Przy wyliczaniu aktywów przeciętnego Polaka wzięliśmy pod uwagę liczbę dorosłych obywateli według danych Głównego Urzędu Statystycznego za 2016 rok (31 538 000).

Co ciekawe, gotówka stanowi ledwie jedną ósmą aktywów Kowalskiego (5 359,89 zł). Znacznie większą część środków gromadzimy na rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych i lokatach krótkoterminowych (w sumie 13 693,32 zł).

W depozytach długoterminowych znajduje się obecnie ponad 350 mld zł, co oznacza, że przeciętny Polak zgromadził na nich 11 167,48 zł. To jedyna kategoria aktywów, w której NBP zanotował nieznaczny spadek w porównaniu z końcówką ubiegłego roku.

Spora popularność aktywów ryzykownych

W ostatnim czasie rośnie natomiast popyt na bardziej ryzykowne aktywa takie jak akcje. Ich łączna wartość to dziś prawie 520 mld zł, z czego dwie trzecie stanowią udziały w spółkach prywatnych, a pozostała część ulokowana jest w akcjach przedsiębiorstw notowanych na rynku giełdowym. Po uwzględnieniu obligacji oraz wartościowych przedmiotów, takich jak m.in. biżuteria czy dzieła sztuki, daje to w przeliczeniu na jednego dorosłego Polaka kwotę ponad 22 tys. zł.

Kolejną kategorią aktywów wyszczególnioną w raporcie NBP są środki ulokowane w systemach ubezpieczeniowych i emerytalno-rentowych. Jest to o tyle interesujące, że większość z nich trudno określić mianem „środków do dyspozycji”; nie mówiąc już o tym, że pieniądze zgromadzone w OFE już raz zostały przecież przeniesione do ZUS w wyniku politycznej decyzji poprzedniego rządu. W każdym razie na jednego Polaka przypada średnio 9 528,19 zł aktywów ulokowanych we wspomnianych systemach.

Rośnie też zadłużenie…

W I kwartale 2017 roku zobowiązania przeciętnego Kowalskiego wyniosły 22 243 zł. To wzrost o prawie 5% w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku. Ogromną cześć zobowiązań stanowią zaciągnięte kredyty i pożyczki. W tej kategorii znaczący udział mają kredyty hipoteczne (ok. 60%) i konsumpcyjne (25%).

Polacy skłonni do ryzyka i zaciągania długoletnich kredytów

Jakie wnioski możemy wyciągnąć z powyższych danych? Jeśli chodzi o gotówkę, to stanowi ona stosunkowo niewielką część majątku polskich gospodarstw domowych – coraz więcej środków trzymamy natomiast na rachunkach osobistych (ewentualnie na krótkoterminowych lokatach), co znajduje odzwierciedlenie w rosnącej popularności transakcji bezgotówkowych.

NBP zauważa także wzrost zainteresowania aktywami ryzykownymi, "które częściowo wypierają gotówkę i depozyty". Wynika z tego, że w kwestii lokowania środków Polacy w mniejszym stopniu kierują się pewnością zysku i nie obawiają się ryzyka.

Systematycznie rosną przy tym zobowiązania polskich gospodarstw domowych. Niebagatelny wpływ na znaczną sumę zadłużenia mają kredyty długoterminowe, głównie hipoteczne. Trudno się temu dziwić - niemal każda polska rodzina marzy o własnym mieszkaniu, a popularna za granicą opcja związana z wynajmem zwykle nas nie satysfakcjonuje. Od kilku lat rośnie również łączna kwota zaciągniętych pożyczek i kredytów konsumpcyjnych. Nie najlepszą informacją jest fakt, że Polacy znacznie rzadziej niż kredyty konsumpcyjne zaciągają kredyty na cele inwestycyjne.

Statystyka a rzeczywistość

Powyższe dane należy traktować z dystansem i to nie tylko z powodu wliczenia w sumę aktywów pieniędzy zgromadzonych w systemie emerytalnym. Jak wiadomo, statystyczny Polak nie istnieje, a ufając zbytnio uśrednionym wynikom możemy otrzymać całkowicie zakłamany obraz rzeczywistości.

W praktyce oszczędności na poziomie kilkudziesięciu tysięcy złotych pozostają w sferze marzeń większości Polaków. Jak wynika z raportu „Diagnoza Społeczna”, 55% z nas nie ma żadnych oszczędności, a znaczna część z tych, którym udało się cokolwiek odłożyć, dysponuje kwotą nieprzekraczającą wysokości miesięcznych dochodów. Osoby, których oszczędności przekraczają wysokość rocznych zarobków, stanowią zaledwie kilka procent ogółu dorosłych Polaków.

Nie zawsze wynika to z sytuacji materialnej. Często brak oszczędności jest efektem braku dyscypliny i wiedzy na temat efektywnych sposobów gromadzenia środków. Niską świadomość Polaków dotyczącą finansów potwierdzają kolejne badania. Z raportu "Egzamin z wiedzy finansowej" przygotowanego przez firmę Maison&Partners dowiadujemy się, że jedynie 17% Polaków regularnie poszerza swoją wiedzę w tym zakresie.

Brak świadomości to przyczyna realnych problemów. Pół biedy, gdy są nimi trudności w oszczędzaniu; gorzej, gdy wpadamy w spiralę zadłużenia przez zaciąganie "chwilówek" lub tracimy dorobek całego życia za sprawą lokowania środków w piramidę finansową. Warto więc dokształcać się w dziedzinie finansów nie tylko po to, by łatwiej nam było efektywnie oszczędzać, ale także po to, by już posiadanego majątku nie stracić.